حوزه خدیجه کبری ( سلام الله عليها ) اصفهان

ابن عباس گفت :«ارزش همین کفش کهنه در نظر من از حکومت و امارت بر شما بیشتر است ،مگر آن که به وسیله آن عدالتی را اجرا کنم یا حقی را به صاحب حقی برسانم و باطلی را از میان بردارم. »

آقای مطهری در کتاب سیری در سیره معصومین (خلاصه آثاراستاد شهید مطهری 2) در این باره می گوید:

از نظر علی علیه السلام عدالت است که می تواند تعادل جامعه را حفظ کند و همه را راضی نگه  دارد  و به پیکر اجتماع سلامت و روح جامعه آرامش دهد زیرا ظلم راهی است که حتی فرد ستمگر را هم به جایی نمی رساند و. او را راضی و خشنود نمی کند چه رسد به ستمدیدگان و مظلومان .

علی علیه السلام عدالت را یک تکلیف و بلکه ناموس الهی می شمرد و هرگز جایز نمی دانست که مسلمانی تماشاگر صحنه های بی عدالتی باشد .

نوشته شده  توسط: سادات

 

بطورکلی می توان عواملی را نام برد که باعث می شـود انسان مرگ آســانی داشته باشد و در

راحتی جان کندن مؤثر است . برخی از این عوامل عبارت اند از :

1- اطاعت از اوامر و نواهی حق تعالی

انسان به هر میزان که در ترک محرمات و انجام واجبات کوشا باشد ، هنگام جان دادن آسوده خواهد بود . امیرالمؤمنین عليه السلام می فرمایند : « هرکس اهل طاعت باشد فرشتگان رحمت متولی قبض روح او می گردند و هرکس اهل نافرمانی و معصیت باشد فرشتگان عذاب ، روح او را می گیرند . فرشته ی مرگ یارانی از فرشتگان رحمت و عذاب زیر فرمان خود دارد . »[1] بنابراین ، مؤمنی که در دنیا اهل عبودیت خدای سبحان است ، فرشتگان رحمت ذات اقدس الهی ، مأموریت گرفتن جان او را دارند و در روایات آمده که مرگ برای مؤمن به منزله ی بوییدن بهترین گل هاست .

امام صادق عليه السلام می فرمایند : «  … وقتی بنده ی مؤمن به قبر درآمد قبر گوید خوش آمدی . به خدا سوگند وقتی که تو بر پشتم راه می رفتی دوستت داشتم ، چه رسد به اکنون که در درونم جای گرفته ای ، خواهی دید . سپس قبر به اندازه ی دید چشم او گشوده و گسترده می شود و دری به بهشت باز می گردد که جایگاهش در بهشت را خواهد دید . در این هنگام مرد زیباچهره و نیکواندامی از قبر خارج می شود که مانند او را هرگز ندیده و به او گوید ای بنده ی خدا من زیباتر از تو ندیده ام چه کسی هستی ؟ گوید من عقیده ی نیکوی تو هستم ، من کردار شایسته ی تو هستم . پس روح او را گرفته ، آن گــاه در بهشت در همــان جایی که دیــده بود قرار می دهد و به او گفته می شود راحت بخواب و از بهشت نسیمی بر جسد او می وزد که لذت و بوی خوش آن را تا هنگام قیامت می یابد . اما کافر هنگامی که داخل قبر گردد ، قبر گوید خوش نیامدی . به خدا سوگند تو وقتی بر پشتـم راه می رفتی دشمنت می داشتم چه رسد به اکنون که در درونم جای گرفته ای . خواهی دید ، آن گاه او را چنان فشار می دهد که خــرد و نابــود گــرداند . سپس بــه همان حال برمی گردد و دری به آتش به او گشوده می شود که جایگاهش را در آن مشاهده کند . سپـس مـردی سیـه چهـره و زشت می بیند ، می گوید مردی زشت تر از تو ندیده ام . تو کیستی ؟ در پاسخ گوید من کردار زشت تو و عقاید بد تــو هستم . سپس روح او را گـرفتــه و در همــان جایگاه آتش قرار می دهد و نسیـم آتشیـن بر جسد او می وزد که درد و گرمی آن تا روز قیامت پیوسته است و بر روح او نود و نه افعی گزنده مسلط خواهند شد و او را نیش می زنند . هریک از آن افعی ها هرگاه به زمین بدمد دیگر گیاهی نخواهد رست . »[2]

با اندکی تأمل در این روایت روشن است که آنچه همواره در همه ی مواقف همراه انسان است و هرگز از او جدا نیست عمل و کردار اوست .

در روایت برای آسان جان دادن مؤمن آمده است که هنگام مرگ او را به جایی که همیشه در آن جا نماز می خوانده ببرید .[3]

2- صله ی رحم

امام صادق عليه السلام می فرمایند : « هرکه بخواهد که حق تعالی بر او آسان کند سکرات مرگ را پس باید صله ی ارحام با خویشاوندان خود کند ، پس هرگاه چنین کند خداوند بر او آسان کند دشواری های مرگ را و … »[4] پس مؤمن باید در رفع گرفتاری اقوام و نزدیکان بکوشد و با آنان مهربانی کند و از قطع ارتباط با آنان جداً بپرهیزد .

3- نیکی و احسان به والدین

این مورد اثرات زیادی در سعادت انسان دارد . روایت شده که حضرت رسولr حاضر شد نزد جوانی در وقت وفات او ، پس به او فرمود : « بگو لااله الاّالله » پس بسته شد زبان آن جوان و نتوانست بگوید و هرچه حضرت تکرار کرد او نتوانست بگوید ، سپس حضرت فرمود : « به آن زنی که بالای سر آن جوان بود که آیا این جوان مادر دارد ؟ » عرض کرد : « بله من مادر او می باشم . » فرمود : « آیا تو خشمناکی بر او ؟ » گفت : « بلی و الان شش سال است که با او تکلم نکرده ام . » حضرت فرمود : «از او راضی شو . » آن زن گفت : « خدا به رضایت تو از او خشنود و راضی باشد . » و چون این کلمه را که مشعر بر رضایت او بود ، گفت ، زبان آن جوان باز شد . حضرت به او فرمود : « بگو لا اله الاّالله» و او هم گفت .[5]

با دقت در این روایت و احادیث مشابــه فهمیــده می شـود که رضایت والدین جدای از برکات

فراوان دنیوی و اخروی عاملی مؤثر در راحت جان دادن مؤمن می باشد .

4- کم کردن تعلقات دنیایی

به هر میزان که حبّ دنیا در دل انسان باشد هنگام جان دادن سختی بیشتری خواهد کشید . امام صادقu فرمودند : هرکه بیشتر به دنیا بچسبد هنگام جدایی از آن بیشتر افسوس خواهد خورد . عدم حبّ به دنیا به معنای عدم استفاده از دنیا نیست بلکه به این معناست که از نعمت های دنیا در جهت خشنودی الهی استفاده کرده و از جمع آوری مال و عدم رسیدگی به نیازمندان و اجتناب از پرداخت خمس و زکات و آنچه شرعاً به مال ها تعلق می گیرد ، جداً پرهیز کرد .

5- کوتاه کردن آمال و آرزوها

امام علی عليه السلام می فرمایند : « من اطال الامال اساء العمل[6] »( کسی که آرزوهایش طولانی باشد کردارش ناپسند است . ) اعمال انسان ارتباط مستقیمی با نحوه ی مرگ انسان دارد . بنابراین کسی که آمال و آرزوهای طولانی را در ذهن می پروراند از حسنات باز می ماند و لذا خدای ناکرده ممکن است با سوء عاقبت از دنیا برود .

مرگ فی نفسه وحشتناک نیست ، چرا که انتقال از سرایی به سرای دیگر است . دلیل ترس انسان این است که عمری دنبال خواسته های هوای نفس و شیطان بوده و توشه ای برای سرای دیگر نیندوخته است . آری با این وضع ، منتقل شدن ترس دارد . انسانی که دنیایش را آباد و آخرتش را خراب کرده از مرگ هول و هراس دارد و مولا امیرالمؤمنین عليه السلام از این دستـه افـراد اظهـار تعجب می کند و می فرمایند : « عجبت لعامر دارالفناء و تارک دارالبقاء[7] » ( درشگفتم از آن کس که خانه ی نابودشدنی را آباد می کند و اما جایگاه همیشگی را از یاد برده است . )

6- یاد مرگ

اگر انسان در طول زندگی از یاد مرگی که به زودی به سراغ او خواهد آمد غافل باشد به طور طبیعی نه تنها آمادگی برای مردن نخواهد داشت بلکه از روبروشدن ناگهانی با مرگ بسیار هراسناک

خـواهـد شـد . امـام صادق عليه السلام می فـرمـایند : « یاد مرگ ، خواهش های نفس را می میراند و رویشگاه های غفلت را ریشه کن می کند و دل را با وعده های خدا نیـرو می بخشـد و طبع را نازک می سازد و پرچم های هوس را درهم می شکند و آتش آزمندی را خاموش می سازد و دنیا را در نظر کوچک می کند . »[8] بطور مسلم چنین کسی با چنین اعمالی مرگ راحت خواهد داشت .

رسول خدا  ص فرمودند : « بهترین زهد به دنیا ، یاد مرگ است و برترین عبادت اندیشیدن است . پس هرکه یاد مرگ وجودش را پر کند گور خود را باغی از باغ های بهشت بیابد . »[9]

7- اشتیاق به نعمت های بهشت

یکی از نشانه های مؤمن این است که وقتی هنگام تلاوت قرآن به آیات عذاب می رسد از خدا می خواهد او را از عذاب نجات دهد و وقتی به آیات بهشتی می رسد ، آن ها را از خدا طلب کند . تفکر در آیات الهی به ویژه نعمت های بهشتی و شوق رسیـدن بـه آن هـا مرگ را برای انسان آسان می کند . امام علی عليه السلام می فرمایند : « جانهایتان را مشتاق نعمت بهشت گردانید تا این که مرگ را دوست داشته باشید و زنده ماندن را دشمن . »[10]

8- پوشاندن و اطعام دادن

امام صادق عليه السلام می فرمایند : « هرکس بپوشاند برادر خود را جامه ی زمستانی یا تابستانی ، خداوند متعال از جامه های بهشت بر او بپوشاند و سکرات مرگ را بر او آسان کند و قبر او را گشاد کند . »[11]

رسول گرامی اسلام ص می فرمایند : « هرکس حلوایی بر برادر خود بخوراند ، خداوند تلخی مرگ را از او برطرف می کند . »[12]

9- خواندن سوره یس ، صافات ، زلزله و کلمات فرج [13]

10- روزه گرفتن در آخر ماه رجب

امام صادق عليه السلام می فرمایند : « هرکس یک روز از آخر ماه رجب را روزه بگیرد ، خداوند متعال ، او را از شدت سکرات مرگ و هول بعد از مرگ و از عذاب قبر ایمن گرداند . [14]»

دست دادن نیز ، همچون سلام کردن ، ادب و آدابی دارد . یکی از آن ها پیوستگی و تکرار است . در یک سفر و همراهی و دیدار ، حتی چندبار دست دادن نیز مطلوب است .

یکی از آداب دست دادن ، فشردن دست یکدیگر می باشد . جابر بن عبدالله انصاری می گوید : یک روز به دیدار پیامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) رفتم و به خدمت آن حضرت سلام عرض کردم و دست در دست پیامبرr نهادم . موقعی که دست من در دست آن حضرت بود پیامبر (صلي الله عليه و آله وسلم)  دست مرا فشار داد و فرمود : « هرگاه مؤمن دست برادر خود را بفشارد مثل این است که دست او را بوسیده است .[1] »

اگر واقعاً قبول داریم که پیامبر اکرم(صلي الله عليه و آله وسلم)   الگوی ما در همه شئون زندگی است باید دست دادن او هم برای ما سرمشق باشد ، چرا بعضی از ما این قدر سرد و بی روح دست می دهیم ، چرا دوستان و رفقای خود را از نعمت محبت و صفا محروم می سازیم ، چرا باید بعضی آن چنان بی تفاوت و سرد دست بدهند که انسان از این که با آنان دست داده است پشیمان بشود .

آری همه ی ما باید چون پیامبر اکرم(صلي الله عليه و آله وسلم)  هنگام دست دادن آن چنان پراحساس باشیم که طرف مقابل از محبت ما بهره برد و بازتاب آن نیز به خودمان برگردد ، چرا اگر به دیگران محبت نمودیم و به آنان احترام کردیم خود نیز محبت و احترام می بینیم .

بیایید بپاخیزیم و عهد کنیم که دیگر این قدر بی احساس دست ندهیم . باور کنید همین دستور ساده چه تحول روانی مثبت می تواند در جامعه ایجاد کند و ما را در مقابل سرطان بی تفاوتی واکسینه کند و در پرتوی همین دستور به آن جا برسیم که همواره در جای جای جامعه گرمای محبت احساس شود .

آری بیایید این یخ بی تفاوتی را در گـرمی فشار دست های خود آب کنیم و اجازه دهیم تا در فضای هر دست دادن ما جوانه های محبت بروید .

البته در پایان تذکر این نکته را ضروری می دانم که فشار دادن دست دیگران نباید از حد متعارف زیادتر باشد ، خصوصاً افرادی که انگشتر به دست می کنند باید موظف باشند که مبادا باعث ایجاد ناراحتی برای دوست خود شوند .

مهم این است که ما هنگام دست دادن با خونسردی و بی تفاوتی دست ندهیم و دست خود را مانند تکه گوشتی بی جان در دست دیگران قرار ندهیم .[2]

یکی دیگر از آداب دست دادن ، دست دادن گره ای است .

در زبان عربی هنگامی که انگشتان یک دست در میان انگشتان دست دیگر قرار بگیرد از واژه ی « تشبیک » استفاده می کنند که در اینجا از آن به دست دادن گره ای تعبیر کرده ایم .

اما نحوه ی دست دادن گره ای به این صورت است که قبل از دست دادن ، تمام انگشتان دست راست خود را باز کنید و پس از آن طرف مقابل هم انگشتانش را از هم فاصله داد ، انگشتان خود را میان انگشتان طرف مقابل قرار دهید و محکم دست خود را به دست او گره بزنید .

شاید بتوان دست دادن گره ای را دست دادن پنج ستاره نامید ، چرا که پنج انگشت شما در دست طرف مقابلتان گره می خورد و همچون ستارگانی در آسمان صمیمیت نورافشانی می کند .[3]

امام باقر) ع )می فرماید : « هرگاه مسلمانی برادر خود را ملاقات کند و با او دست دهد و انگشتان خود را در بین انگشتان او قرار دهد ، گناهان آن ها می ریزد ، چنان که برگ درختان در فصل سرما می ریزد .[4] »

به راستی اگر همه ی ما عادت کنیم که این گونه دست بدهیم ، همواره موجی از صمیمیت مهمان دل های ما می شود و گناهان ما فوج فوج بخشیده می شود و چقدر به خدا نزدیک می شویم و انصافاً دست دادن گره ای ، سبزترین روش نزدیکی دل ها به هم است .[5]

12 نکته درباره چگونه دست دادن :

1- برای تفهیم پیام همدلی باید دقت کنید که دست طرف مقابل خود را به اندازه ای که او دست شما را فشار می دهد فشار دهید و هرچه دست طرف مقابل را محکم تر بفشارید به همان اندازه بیشتر می توانید بر او تسلط پیدا کنید و به این وسیله می توانید عشق و محبت قلب خود را به او ارسال کنید . ضمناً از دید روانشناسان این نوع دست دادن ، نشانه اعتماد به نفس می باشد .

2- سعی کنید مدت زمان دست دادن شما از 5 ثانیه کمتر نباشد ، زیرا اگر مدت دست دادن شما کوتاه باشد دست شما نمی تواند اشتیاق و محبت شما را به قلب مخاطب مخابره کند .

3- در اولین برخورد نباید دست دادن شما زیاد طولانی باشد و بیش از 5 ثانیه طول بکشد ، زیرا اگر دست دادن شما در برخـورد اول زیاد طول بکشـد ، شمـا دسـت مخاطب خود را زیاد در دست نگه دارید طرف مقابل شما احساس می کند که در دام افتاده است .

4- هرگز به صورت سست و بی حال دست ندهید که این وضعیت فوراً پیام بی تفاوتی را به قلب مخاطب مخابره می کند .

5- اگر می خواهید پیام ارسالی تان به نحوی بیانگر این باشد که شما مشتاق هستید تا ارتباط خود را با طرف مقـابـل محکم تر کنید ، دودستـی دسـت بـدهیـد ؛ یعنـی دست طرف مقابل را میان دو دست خود قرار دهید . البته باید توجه کنید که در برخورد اولیه از این نحوه دست دادن استفاده نکنید ، بلکه این نوع دست دادن را برای دوستان صمیمی خود بگذارید .

6- از دست دادن نوک انگشتی استفاده نکنید ، یعنی هنگام دست دادن مواظب باشید که تمام

دست مخاطب را در دست بگیرید ، متأسفانه بعضی افراد هنگام دست دادن عجله می کنند و فقط انگشتان طرف مقابل خود را در دست می گیرند . این نوع دست دادن ، پیام بی تفاوتی را به مخاطب مخابره می کند . ضمن اینکه از دید روانشنـاسان ایـن نوع دست دادن ، نشانه ی عدم اعتماد به نفس می باشد .

7- سعی کنید هنگام دست دادن حتماً پرده ی میان انگشتان شما با دست طرف مقابل ، تماس برقرار کند تا دست دادن شما مملو از عاطفه باشد .

8- توجه داشته باشید که اگر کف دست شما زیاد عرق می کند حتماً در ملاقات مهم ، قبل ازدست دادن ، آن را خشک کنید ، چرا که دست عرق کرده نشان دهنده ی دلهره و نوعی هیجان غیرعادی است . مضافاً این که احساس تنفر را در طرف مقابل ایجاد می کند .

9- هنگام دست دادن سعی کنید فشار ضعیفی هم به استخوان پشت دست طرف مقابل وارد کنید .

10- سعی کنید هنگام دست دادن ، فاصله شمـا با طرف مقابل زیاد نباشد . کسانی که موقع دست دادن دورتر می ایستند و به جای اینکه قدمی به جلو بردارند در جای خود می ایستند و از دور دست می دهند ، خودخواه و بی ادب جلوه می کنند .

11- هنگام دست دادن ، ارتباط چشمی برقرار کنید و مستقیماً به چشم طرف مقابل خود نگاه کنید و تبسم را فراموش نکنید . بکوشید هنگام دست دادن مقداری بدن خود را به سمت جلو متمایل کنید .

12- سعی کنید همواره در دست دادن ، پیش قدم باشید و آخرین نفری باشید که دست خود رامی کشید .[6]