حوزه خدیجه کبری ( سلام الله عليها ) اصفهان

 
    نگهداري قلب از برنامه هاي فاسد شيطان بر هر مكلفي واجب عيني است و هرچيزي كه اين واجب عيني به آن بسـتگي دارد ، نـيز واجب عيني است پس شناخت راههاي نفوذ شيطان به قلب نيز واجب عيني است .
    شيطان از راههاي متعددي بهقلب نفوذ ميكند كه ما در اينجا به تعدادي از آنها اشاره ميكنيم :
   1- حرص وحسد : زمانيكه انسان حريص بر چيزي باشد، اين حرص او را از ديدن حقيقت كور و از شنيدن واقعيت كر مي كند . در پرتو پرنور چراغ بصيرت است كه انسان راههاي نفوذ شيطان به قلب را مي شناسد . زماني كه پرده حرص و حسد جلو نور افشاني اين چراغ معنوي را بگيرد انسان از ديدن آنچه بايد ببيند محروم مي گردد ، در همين حال شيطان فرصت پيدا كرده ، آنچه را كه عامل رساندن انسان حريص به شهوات حيواني است براي انسان نيكو جلوه ميدهد  .1
    در اين صورت است كه انسان با داشتن زمينه حرص و تحريكات شيطاني دست به هر گناهي مي زند . در جريان زندگي حضرت نوح(علیه السلام) آمده است كه : وقتي حضرت نوح(علیه السلام) سوار كشتي شد ناگهان چشمش به پيرمردي افتاد كه او را نشناخت، به او گفت : چه كسي تو را داخل كشتي كرد، پاسخ داد : خودم آمدم و آمدنم براي اين است كه به قلب يارانت دست اندازي كنم تا جايي كه قلبشان با من و بدنهايشان با تو باشد، حضرت نوح(علیه السلام) فرياد زد : اي دشمن خدا از كشتي خارج شو .        
        ابليس گفت : اي نوح(علیه السلام) پنج چيزمردم را به هلاكت مي اندازد، دوتا از آنها عبارتند از حرص و حسد . اي نوح(علیه السلام) حرص و حسد مرا هلاك كردند، به خاطر آتش حسادت خرمن عبادتم سوخت و با حرص بود كه درخت ممنوعه را بر حضرت آدم(علیه السلام) مباح كرده و او را از بهشت محروم ساختم .
        حضرت علي(علیه السلام) مي فرمايند :((بر تو باد به دوري از پر حرص زدن كه سرهر پستي و اساس هر زشتي است)) .2 آري حرص و حسد دو عامل بدبختي هستند كه جايشان در قلب است . شيطان با ورود از اين دوراه قلب را تسخير كرده، در نتيجه تمام اعضاء و جوارحي را كه در

سايه فرماندهي قلب به سر مي برند به گناه و آلودگي مي كشاند .3
      2-    طمع در مردم :وقتي طمع بردل غالب شد،شيطان دائماً انسان را به تظاهر در عمل و اخلاق و جلوه دادن خويش دعوت مي كند تا آن كسي كه انسان نسبت به او طمع كرده، توجهش به او جلب شود، اينجاست كه انسان به ناچار گرفتار
مكر و حيله شده و آنچه را كه نسبت به او طمع كرده معبود خود قرار داده ،از آن به بعد همـت خود را براي محبوب شدن در نزداو خرج ميكند و براي بدستآوردن رضايت و خشنودي او ازهردري وارد وبه هرعملناشايستهاي دست ميزند . حداقل كاري كه انسان در اين هنگام انجام مي دهد تعريف بي جا از شخص مورد نظر و سهلانگاري نسبت به اشتباهات او و ترك امر به معروف و نهي از منكر است . نقل مي كنند كه ابليس به نظر عبدالله بن حنظله آمد و گفت :مي خواهم چيزي را به تو بيا موزم ،عبدالله گفت :هيچ حاجتي به آموختن از تو ندارم ،ابليس گفت :عبدالله دقتكن اگر مطلبم خير بود قبول كن وگر نه مرا از خود بران ،اي پسر حنظله از غير خدا تمنا و تقاضا نداشته باش و به هنگام خشم مواظب باش كه به كجا كشيده مي شوي . 4
         3- بد گماني به مسلمانان ومؤمنين : خداوند متعال در قرآن مجيد مي فرمايد :((إِجتَنِبْوا كَثيِراً مِنُ الظَنِ إِنَ بُعضَ الظَنِ إِثْم : از بسياري پندارها در حق يكديگر اجتناب كنيد كه برخي ظن و پندارها معصيت است))،5هركساز رويگـمان بـد براي ديگري حكمكند،شيطان او را بهغيبت وا مي دارد، در نتيجه يا هلاك مي شود يا در اقدام به حقوق او كوتاهي مي كند يا در احترامش سستي مي نمايد و يا در او به نظر حقارت مي نگرد و خود را از او بهتر مي داند، تمام اين امور هلاك كننده هستند، از اين رو دين اسلام به انسان هشدار مي دهد كه خود را در معرض تهمت قرار ندهد .6
       پيامبراكرم(صلی الله علیه و آله وسلم)با همسرش صفيه بنت حيي بعد از غروب آفتاب در حال گفتگو بودند، دو نفر از انصار از آنجا عبور كردند، پيامبر(صلی الله علیه و آله وسلم)آنها را صدازد و گفت : اين زن همسرم صفيه است ، آنان گفتند : سبحان ا لله اي رسول خدا ،پيامبر (صلی الله علیه و آله وسلم)فرمودند : شيطان در انسان همانند خون در


وجود او جريان مي يابد، من از آن بيم داشتم كه در شما سوء ظني پديد آورد .7
    آري پيامبر اينگونه راه پرهيز از تهمت را به امتش مي آموزد تا دانشمند پارسايي كه به دينداري مشهور است در حالات خود سهل انگار نباشد تا از روي خود پسندي بگويد : به شخصي مانند من جز گمان خوب نمي رود، زيرا تمام مردم به پارساترين و عالمترين افراد به يك چشم نمي نگرند، بلكه به بعضي با ديده رضايت و به بعضي با ديده خشم و نارضايتي مي نگرنداز اين رو پرهيز از بدي و دوري از در معرض تهمت گرفتن لازم است .
       پس اگر ديديد كه شخصي نسبت به مردم بدگماناست بدانيد منافق است،زيرامؤمندرباره مردم از قلبي پاك برخوردار است .8
         4- غضب : اين قوه اگر بـيجا استـفاده شود از هلاك كنــنده هاي بزرگ و از آفـتهاي روحــي و جسمي انسان خواهد شدچه بسا به امري منجر مي شود كه باعث هلاكت ابدي و شقاوت دائمي ميگردد . امام باقر(علیه السلام) مي فرمايند :((همانا غضب پاره آتشي از شيطان است كه درون فرزندان حضرت آدم(علیه السلام) برافروخته مي شود . هرگاه يكي از شما خشمگين شود چشمانش سرخ و رگهاي گردنش بالا مي آيد و شيطان در آن وارد مي شود، بنابر اين هرگاه يكي از شما بر خودش ازخشم ترسيد،رويزمينبنشيندزيرا دراين حالت وسوسه شيطان از او برطرف ميشود)).9
      از وهب بن منبه روايت شده كه راهبي از شيطان پرسيد : كدام خوي فرزندان حضرت آدم(علیه السلام) بيشتر در تسلط بر آنها به تو كمك مي كند؟ گفت : تندي و شتاب در خشم، آدمي هرگاه در خشم تند باشد او را زيرورو مي كنم چنانكه كودكان توپ بازيرا زيرورو مي كنند .10
      5- عشق انسان به آرايش به لباس گران قيمت و جمع كردن اثاث زندگي و ساختن خانه اي مطابق با ميل و شهوت : هنگامي كه شيطان خط اين محبت را حاكم بر دل ديد، دائم انسان را دعوت به آباد كردن خانه به حد افراط و رنگ و نقاشي سقف و ديوارهاي آن مي كند و خلاصه كاري مي كند كه تمام عمر او در تسخير اين برنامه ها تلف شود و آن چنان او را غرق در امور دنيا مي كند كه همانند كرم ابريشم به طور دائم به دور خود بتند تا مرگ او فرا رسد ، آن وقت است كه در راه شيطان جان شيرين را خواهد باخت و به بدبختي ابدي دچار خواهد شد .11
        6- پرخوريوسيريازغذاهرچندآن غذاحلال باشد :زيرا پرخوري باعث تقويت شهوت ميگردد و شهوت از بْرنده ترين اسلحه هاي شيطان است .مي گويند حضرت يحيي(علیه السلام) ابليس را با قفل هاي متعددي ديد، از او پرسيد : اينها چيست؟ گفت : شهواتي كه به وسيله آنها انسانها را از بندگي خداوند باز مي دارم، حضرت يحيي(علیه السلام) فرمودند: آيا در اين قفل ها براي من هم چيزي است،گفت: آري زماني که زياد غـذا مي خـوري تـو را نسـبت به نـماز و ذكرخـداوند سنگين مي كنم، در نتيجه آنطور كه بايد نمي تواني نماز بخواني و شيريني ذكر را بيابي .
      حضرت يحيي(علیه السلام) گفت: از اين پس تعهد خدايي بر من است كه شكم خود را از غذا پرنكنم ابليس هم گفت : به خدا قسم از اين به بعد هرگز مسلماني را نصيحت نخواهم كرد . 12
         گذشته از اينكه پرخوري انسان را نسبت به عبادتسست ميكند باعث بيماري و ناراحتيهاي جسمي هم مي شود چنانچه حضرت علي (علیه السلام) مي فرمايند : (( بر تو باد به دوري از هميشه سير بودن و( بسيار خوردن ) كه اين كار بيماريها و رنج ها را بر مي انگيزد )) . 13

پی نوشت ها
1- انصاريان ، حسين ، عرفان اسلامي (شرح جامع مصباح الشريعه و مفتاح الحقيقه) ، ج2 ,ص 77
2 - آمدي تميمي ، عبد الواحد ، غررالحكم و دررالكلم : ترجمه محمد علي انصاري ، ج1 ، ص 150
3 - حسين انصاريان ، همان ، ص 78
4 - حسين انصاريان ، عرفان اسلامي ، ج 2 ، ص 81
5 - سوره حجرات (49) ، آيه 12
6 - علي اصغر ملك احمدي، شيطان كيست ؟ كجاست و چه مي كند ، ص 138
7 - علي محمدي آشناني ، ابليس دشمن قسم خورده ، ص 118
8- علي اصغر ملك احمدي ، همان ، ص 139
9- احمد نراقي، معراج السعاده ، ص 153
10 محسن كاشاني ، محجه البيضاء ، ج 5 ، ص 293
11 - حسين انصاريان ، عرفان اسلامي ، ج 2 ، ص 79
12  - محسن كاشاني ، همان ، ص 60
13- عبدالواحد آمدي تميمي ، غرر الحكم و دررالحكم ، محمد علي انصاري ، ج 1، ص 151



نوشته: مهری جعفری