والدین در کاستی اثرات مخرب تهاجم فرهنگی چه نقشی می توانند داشته باشند؟
روابطخانوادگیزیربنایاصطلاحاتدیگراستبهگونهایکهبدونآن،اصطلاحاتدیگردرسطحکلان،امکاننداردبااصلاحخانوادهها،بسیاریازمسائلبهخودیخودحلخواهندشداصلاحروابطخانوادگینهفقطبهنوجوانکمکمیکند،بلکهبرایهمهیافرادخانوادهوهمهطبقاتسنیموثراستلذاداشتنیکالگویخانوادهیاسلامیکهجنبههایمختلفزندگیدرآنلحاظشدهوازدادههایروانشناختینیزاستفادهکردهباشدبسیارمهماست.
ازدیدگاهعلوماجتماعیخانوادهیکسیستماست،خردهسیستمهاوفراسیستمهاییدارددرهرسیستمیاخردهسیستم،بافراسیستم،سلسلهمراتبومرزبندیبیناعضاوجودداردبراساساینهاممکناستیکخانوادهعملکردسالمیامعیوبداشتهباشدازشیوههایبسیارمهموموثر،درمانگری،خانوادهدرمانگریاست . فرهنگدینیبربسیاریازاینقانونمندیهاتاکیدکردهاستاگردرفرهنگدینی،باچارچوبروانشناختیبهمطالعهیخانوادهبپردازیمیکالگویمناسببامحتوایدینیبهدستمیآوریمالبتهبرایداشتنچنینالگوییازحیثنظریاتفاقنظربالفعلیوجودندارد.[1]
چونمطالعهنشدهاستولازماستکهاخلاق،اقتصاد،عقایدمناسک،سیاست،اجتماعیاتوتربیتو … رادریکمجموعهیکوچکبهنامخانواده،متبلورببینیم. همچنیندرصورتداشتنیکنظریهیواحد،اجرایآنکارآسانینیستچونبافراسیستمهایمختلفاجتماعی،سیاسی،اقتصادیومذهبیدرهمتنیدهاستبهطورمثالاگرفرضکنیمالگویخانوادهیسالمچنیناقتضاکندکهبرایپسران ودخترانووالدیناطاقهایجداگانهونیزاطاقیبزرگبرایتجمعوغذاخوریو … وجودداشتهباشداجرایاینالگوباوضعاقتصادیخانوادهارتباطتنگاتنگیداردیافرضکنیدالگویخانوادهیسالمبگویدکهوالدینبایددرمنزلتایکسطحیازپوششراحفظکنند،اینممکناستبرایبعضیازوالدینقابلقبولیاقابلاجرانباشدبنابراینداشتنالگویخانوادهیسالمبهصورتهمهجانبهنگروبدونافراطوتفریطکاریمشکلاست.
علیرغماینکهداشتنیکالگویکاملوسالمخانوادهمشکلاستاماوالدینمیتوانندکارهایمشخصمهمیرابرایحفظنوجوانخودازتهاجمفرهنگیانجامدهندمهمتریناقداموالدینایناستکههموارهارتباطخودرابافرزندانبهویژهنوجوانحفظکنندنهتنهابابهانههایکوچکبلکهحتیبااشکالاتواقعیبسیاربزرگنیزنبایداینارتباطراگسست. اینارتباطبایدبهگونهایباشدکهنوجوانپدرومادررااولینتکیهگاهخودبداندوطبیعتاًهمهینیازهایاوبایددراینچارچوبموردتوجهقرارگیرد. نیازبهدوست،تنوعطلبیدرغذاولباس،تفریحاتسالم،هیجانخواهی،نیازبهابرازاحساسات،نیازبهاحترام،محبت،صمیمت،اعتمادبهنفسوابزارعواطف،مشارکتدرامورجمعیونیازبهمزاحوشوخیو … یابایددرخانوادارضاشود،یاازطریقخانوادهبهکانالهایارضایآنهدایتشود .
اینارتباطدرصورتیبهطورمطلوبحاصلمیشودکهوالدین،نوجوانوجوانرادرککنندیعنیعواطفواحساساتوعلایقوتوانمندیهایاورابدانند،بتوانندخودرادرجایگاهاوقراردهندوازجایگاهیکنوجوانبااوسخنبگویندوازاوانتظارداشتهباشندوبهانتظاراتاوتوجه
کنند (البتهمنظورایننیستکهنقشهاووظایفبههمبخوردوجایگاهافرادعوضشود،بلکهفقطبتوانندخودراازمنظریکدیگرببینند) پدریکهفرزندخودراباکتکبراینمازصبحبیدارکند،مادریکهباآرایشولباسنامناسبدرکنارپسرنوجوانخودزندگیمیگذارند،والدینیکهبههنگاممعرفیفرزندخوددرجمعمیگویند. (غلامشماست) ، (کنیزشماست) والدینیکهبه
نوجوانخوددرحضوردوستانشبیحرمتیمیکنندو … فرزندنوجوانخودرادرکنکردهاند.[2]
اماپدریکهبافرزندشبهورزشمیرود،بهدوستفرزندشاحتراممیگذارداورابهمنزلدعوتمیکندوالدینیکهدربعضیازاموربانوجوانخودمشورتکردهوازنظراواستفاده
میکنندوالدینیکهاجازهتجربهآموزیدرامورخانهوخانوادهوآشپزخانهو … رابهنوجوان
میدهندوالدینیکهبهصورتمنطقیبانوجوانسخنمیگویندومباحثهمیکنندوهرکداممسئولیترفتارخودرامیپذیرند چنینوالدینی،نوجوانخودرادرککردهاندبهدنبالایندرککردنوحفظدایمیارتباط،والدینمیتوانندبهخوبیاثرگذارودرصورتلزومبهطورمنطقیاثرپذیرباشندهمچنینمیتواننددرانتخابدوستشغلورشتهیتحصیلیمحلدرسوازدواجواموراساسیزندگیبهاوکمککنندودرحلمشکلاتوتنگناهایخانوادهاوراباواقعیاتومحدودیتهاآشناکنندوآرامآرامازاوفردیبسازندکهنهتنهانگرانرفتاراودربیرونازمنزلنیستندبلکهاطمینانداشتهباشندکهدرهرجمعیقرارگیردبهصورتمنطقیومعقولخودراحفظمیکندوحتیالمقدوربهدیگراننیزکمکمیکند.
بهعنوانمثالیکیازمسائلانتخابدوستمناسباستلازماستکهخودنوجوانوبزرگترهاووالدیندراینموضوعدرموضعانفعالقرارنگیرندوالدینباتوجهبهجهاتمختلفدراینراهپیشقدمشوند،دوستانخوبرامعرفیکنندواگرمناسبتداردبهخاطرفرزندخودحتیازرفتوآمدخانوادگیدریغنورزند.[3]
تکیهبرعناصرسازندهيفرهنگملی :
استعمارگرانتنهابهایجادسازمانهایسیاسی،اجتماعیواقتصادیمتناسببانیازهایشاناقدامنکردندبلکههمراهبااینتاسیساتبهاشاعهوتحمیلفرهنگخودوارزشهایآننیزپرداختند.
اینتحمیلفرهنگیگاهتاآناندازهوسعتوعمقپیداکردکهمردمراازتکلمبهزبانخودبازداشتوزبانبیگانهرارایجکرد. حالبدیهیاستکهبرایتقویتمبانیهویتفرهنگیبایدزبانبومیراجایگزینزبانبیگانهکرد. ولیچنینسیاستیبهدورازمشکلاتودشواریها
نخواهدبوداگرکشوریباآغوشبازبهاستقبالاینگونهمشکلاتنرودوازآنهابهراسدبیتردیدازهویتخودرویگردانیدهوعناصرلازمرابراییگانگیملیخودازدستخواهدداد.[4]
استعماردرکشورهایآسیاییبهمددتاسیساتاداريخودقشربرگزیدهایرابهفراگیریزبانادبیاتهنروسایرجنبههایفرهنگیدرکشورماتشویقکردووابستگانبهاینقشرهایبرگزیدهرابهصورترسولانفرهنگیخوددرکشورهایتحتسلطهتربیتکردمردمدراینسیاستجایینداشتندوآنچهبهحسابنیامدفرهنگآنانبود.
کشورهایآسیاییبرایزدودناینآثاراستعماروتحکيمهویتفرهنگیخودراهیدرازوبسپیچیدهدرپیشدارندوبایدباآگاهیوتکیهبرعناصرسازندهفرهنگملیخودبهمقابلهسختیهابرونددراینراهنمیتوانتنهاباحفظمیراثونگاهداریسنتهابهشکلنخستینآنهاگامنهاد. یاریجستنازقدرتآفرینشوتواناییدرنوآوریفرهنگیبرایاستمراربخشیدنبهفرهنگملیوآمادهساختنآنبرایروبروییباشرایطجدیدبسمهم هستند .
اگرفرهنگینتوانددرهردورانیبهخلاقیتهایجدیدبپردازدوگذشتهراازنوتفسیرکندازباروریوشکوفاییبازخواهدماندورکودورخوتدرسرنوشتشحاکمخواهدشد. کشورهایآسیاییبااینمسئلهامروزشایدبیشازهرزماندرگیرباشدطردفرهنگتحمیلیبهرهگرفتنازسنتهاومیراثفرهنگیاگرباخلاقیتونوآوریتوامنباشدنمیتوانددرختفرهنگراآنچنانتنومندواستوارسازدکهدربرابرطوفانهاوفریبهایفرهنگیجدیدپایداریوایستادگیکند.[5]
[1]
DefSemiHidden="true” DefQFormat="false” DefPriority="99″
LatentStyleCount="267″>
UnhideWhenUsed="false” QFormat="true” Name="heading 1″/>
محمدكاوياني،همان،مركزمطالعاتوپژوهشهايفرهنگيحوزهيعلميهصفحه 98 -99
[3]همانصفحه 101-102
[4]چالیزپهلوانودیگران (توسعهفرهنگییامجموعهمقالات) انتشاراتوزارتفرهنگوارشاداسلامی،پاییز 1381 صفحه 19
[5]همانصفحه 19-20
DefSemiHidden="true” DefQFormat="false” DefPriority="99″
LatentStyleCount="267″>
UnhideWhenUsed="false” QFormat="true” Name="heading 1″/>
نوشته :فاطمهعربجعفري