احتمال تأثیر امر و نهی
انسان باید در امر ونهی خود احتمال تأثیر بدهد. اگر اطمینان داشته باشد که امر ونهی تأثیری ندارد، وظیفه ای متوجه او نیست، زیرا فلسفه ی امر به معروف ونهی از منکر، سوق دادن انسانها به خوبیها وبازداشتن آنها از بدیهاست. اگر اطمینان دارد که این هدف محقق نمی شود، تکلیفی ندارد.
نکته ی ظریفی که در اینجا وجود دارد این است که آمر به معروف وناهی از منکر، تشخیص دهند که چگونه وبا چه روشها وشیوه هایی می توانند امر ونهی خود را اثر بخش کنند ودیگران را به طرف معروف سوق داده، از منکر باز دارند؟
حضرت امام خمینی(قدس سره الشریف) تصریح کرده اند که برای تأثیر، باید از راههای مختلف استفاده کرد، برای مثال:
1- اگر می داند تنها با تقاضا یا موعظه می تواند به این هدف دست یابد، باید از این روش استفاده کند.
2- اگر می داند یا احتمال می دهد که تکرار امر ونهی تأثیر خواهد گذاشت ، باید امر ونهی را تکرار کند.
3- اگر می داند که با اجازه به گناه کوچکتری، می تواند جلوی یک گناه بزرگتر را بگیرد، به گونه ای که مورد امر به معروف ونهی از منکر، از موردی که می خواهد اجازه ی تخلف ومعصیت بدهد، اهم باشد، مثل حفظ جان مومن، باید از این روش استفاده کند واجازه ی آن تخلف را بدهد.
4- اگر بداند که این امر ونهی، هر چند در حال حاضر اثری ندارد، ولی برای آینده موثر خواهد بود، باید انجام دهد.
5- اگر می داند که امر ونهی، نسبت به دیگران موثر واقع می شود، هر چند فردی را که در حال حاضر امر ونهی می کند، ترتیب اثر نمی دهد، امر ونهی لازم است.
6- اگر امر ونهی را تنها موجب تأثیر منفی می داند، نباید اقدام کند.
7- اگر امر ونهی را تنها موجب کم شدن معصیت ونه ریشه کن شدن آن می داند، باید انجام دهد.
8- اگر می داند نهی از منکر نه تنها باعث ترک منکر نمی شود، بلکه موجب بیشتر شدن گناه می شود، و می داند که با امر به منکر او منکر را ترک می کند ، لازم است به جای نهی از منکر ، امر کند تا شخص عمل منکر را ترک کند.[1]
فروع یاد شده نشان می دهد که برای تأثیر امر به معروف ونهی از منکر در افراد و جامعه، شناخت زمینه ها وعوامل بروز منکرات ونیز آگاهی از مواقع رواج خوبیها تا چه حد ضرورت دارد؛ به خصوص که موفقیت در انجام این وظیفه در گرو شناخت دقیق اوضاع اجتماعی وروحیات افراد است، چرا که افراد در قبول امر ونهی گوناگون هستند وبرای اصلاح هر فرد از زمینه های خاص روانی که در او دجود دارد باید کمک گرفت. از این رو پافشاری بر قالبهای خشک امر ونهی ما را در رساندن به هدف والای این فریضه کمک نخواهد کرد.
1- روح الله موسوی خمینی ، تحریر الوسیله ، ج 2 ، ص293 -299
DefSemiHidden="true” DefQFormat="false” DefPriority="99″
LatentStyleCount="267″>
نوشته: زهرا حیدریان