ازدواج از نظر اخلاقی
پیامبر اکرم(ص) در سخنی می فرمایند : « زوّجوا ایاماکم فان الله یحسّن لهم فی اخلاقهم و یوسع لهم فی ارزاقهم و یزیدهم فی مروّاتهم[1]؛ بی همسران را همسر دهید زیرا خداوند اخلاق آن ها را در پرتو ازدواج نیک گرداند و بر روزی و معاش آن ها وسعت بخشد و بر مروت و ارزش های عالی انسانی آن ها می افزاید. »
اخلاق نیک برای یک انسان ، عالی ترین هدیه ی الهی برای اوست. انسان منهای اخلاق در صف حیوانات است. چنین انسانی قطعاً در پرتگاه سقوط و هلاکت خواهد بود. یکی از عوامل بازدارنده که نقش اساسی در پاک زیستی و بهزیستی و تکامل اخلاقی دارد ، ازدواج است.[2]
به گفته ی دانشمندان اخلاق ، انگیزه اصلی گناهان و انحرافات اخلاقی ، سه قوه است :
1- قوه شهویه 2- قوه غضبیه 3- قوه وهمیه
این سه قوه ، در مرز تعدیل خود در وجود انسان برای دفع مفاسد و جلب ارزش ها لازم اند. نیروی غضب برای دفاع و مبارزه با تجاوزات بیگانه ، نیروی شهوت در مسیر طبیعی برای بقای نسل و لذت ها و تفریحات سالم و نیروی وهمیه برای کسب امور مادی در حد طبیعی لازم است ، ولی طغیان و یا تعطیل آن ها موجب افراط و تفریط شده و انگیزه ی انحراف و فساد خواهد شد. در مورد قوه شهویه ، یکی از اموری که عامل تعدیل صحیح آن در شهوت جنسی می شود ازدواج است. ازدواج موجب کنترل این قوه شده و آن را از تجاوز و طغیان باز می دارد. البته غیر از ازدواج برنامه ریزیهای دیگری نیز لازم است. در این برنامه ریزی ها قانون « پوشش و حفظ حریم عفت» باید اجرا گردد که به راستی یک برنامه ی عملی بازدارنده بوده و در کنترل طغیان غریزه ی جنسی سهم بسیار خواهد داشت. برنامه ی دیگر ، دوری از چشم چرانی است که آن نیز در کنترل غریزه ی جنسی ، سهم فراوان دارد. در عین حال ازدواج ، عامل خوبی برای پوشش زن و پاکی چشم مرد خواهد بود.
در نتیجه ازدواج ، کمک شایانی به حفظ اخلاق انسان و نگهداری او از انحرافات و فسادهای اخلاقی می کند. هم حافظ اخلاق فردی است ، هم حافظ اخلاق جامعه و هم پایه ای برای ارزشهای عالی انسانی خواهد بود.
غریزه ی جنسی مانند آب رودخانه ، مایه حیات است. اگر در جلوی آن سدّی بسته شود و دریچه ای پشت سر آن قرار گیرد ، در این صورت ، آب های رودخانه مایه حیات گیاهان و حیوانات خواهد بود. در این صورت ، نه تنها آب سیلاب به ما ضرر نمی زند ، بلکه با بازکردن دریچه سد، هنگام نیاز به آب گیاهان ، حیوانات و انسان ها به طور صحیح از آب بهره مند می شوند ولی اگر سدی وجود نداشته باشد ، آب ها بدون استفاده هرز می روند و چنانچه سد ایجاد کنیم ، اما دریچه ای تعبیه نکنیم ، در اثر سیلاب ها ، سد شکسته شده ، آب طغیان کرده و همه چیز را در سر راه خود به ویرانی می کشاند.[3]
بنابراین برای حفظ اخلاق فرد و جامعه ، نیاز به کنترل قوه شهویه است و چنین کنترلی جز در پرتو ازدواج سالم ، میسر نخواهد بود. از این رو رسول اکرمr فرمودند : « زوّجوا ایاماکم فان الله یحسن لهم فی اخلاقهم[4] ؛ مردان بدون همسر را زن بدهید ، زیرا خداوند ، با ازدواج اخلاق آنان را نیکو میگرداند. »
و در سخن دیگر می فرمایند : « تزوج و الاّ فانت من اخوان الشیاطین[5] ؛ ازدواج کن وگرنه از برادران شیطان خواهی بود. »
از این سخن که با تعبیر استثنا و انحصار بیان شده به خوبی فهمیده می شود که ترک ازدواج ، موجب انحراف و فساد و هرگونه آلودگی های شیطانی و اخلاقی خواهد شد.
[1]- سید فضل الله راوندی ، نوادرالراوندی ، چاپ موسسه دارالکتب ، قم ، ص 36
[2] - محمد محمدی اشتهاردی ، ازدواج و شیوه همسرداری از دیدگاه اسلام ، ص 19
[3]- محمد محمدی اشتهاردی ، همان
[4]- محمدبافر مجلسی ، بحارالانوار ، ج 100 ، ص 222
[5]- همان ، ص 221
نوشته مرضيه تاجي