راه هاي ترويج عدل در قرآن
خداوند متعال اسلام را يكپارچه صفا و رحمت معرفي نموده و حتي وجود رسول گرامي اسلام(صلي الله عليه و اله) و هدف از فرستادن اوجز رحمت براي جهانيان(و نه فقط مومنان) بوده است: «وَ کَمْ اَرسَلناكَ اِلّا رَحمَةٌ لِلْعالَمين».[1]
اگر در مواردي اسلام دستور به جنگ و جهاد داده، فقط جهت تأمين صلح و برقراري عدالت بوده است و نه آن كه جنگ بذاته امري مطلوب و هدف بوده باشد. وبالعكس اسلام جنگ هايي را كه طمع ها و منافع مادي را پديد مي آورد، از قبيل جنگ هايي كه صرفاً براي استعمار و استثمار مردم رخ مي دهد به هيچ وجه صحيح نمي داند. آيات 190تا194 سوره بقره، موارد جواز قتال و شرايط آن را اين گونه ذكر كرده است: «و قاتِلوا فِي سَبيلِ اللهِ الَّذينَ يُقاتِلونَكم وَ لا تَعتَدوا اِّنَ اللهَ لا يُحِبٌ المِعْتَدين[2]».(در راه خدا با آنان که با شما به جنگ برخیزند جهاد کنید و ستمکار نباشید که خدا ستمکاران را دوست ندارد).
>
بر طبق اين آيه تنها كساني را مي توان كشت كه به جنگ با مسلمانان بر خواسته اند و مسلمانان نيز در مقام دفاع از خود مجبور به جنگ و كشتن افراد شدند. حتي در جهاد هم نبايد ستمي روا داشت بلكه بايد جانب عدل و انصاف را رعايت كرد.
سيره پيامبر اكرم(صلي الله عليه و اله) و امامان نيز همين را نشان مي دهد، از جمله پيامبر اكرم(صلي الله عليه و اله) كه در جامعه اسلامي شناخته شده بودند با همه مردم حتی غیرمسلمانان مدارا كرده،
و مانندديگرمسلمانان با آنان برخورد مي كردند. امام علي(عليه السلام) در قضيه خوارج تا پيش از غارت و تجاوز آنان نسبت به اموال مسلمين تصميم به جنگ با آنان نگرفته بودند و با آنان مدارا مي كردند.
ديدگاه الهي با هر گرايش مذهبي هيچگاه نمي تواند ظلم وبي عدالتي را تحمل كند و با اين گفته قريب به مضمون سخن امام علي(عليه السلام) است كه من از مظلوم متنفرترم تا از ظالم؛چرا كه سكوت مظلوم است که ظالم را بر ظلمش شقي تر و جري تر مي كند.
به همين مبناست كه خداوند در جاي جاي حيات انساني، در روابط فردي،اجتماعي،انساني و حكومتي، به استقرار عدالت كه سر منشأ آن از سوي خودش است، اشاره كرده و آن را بزرگ ترين امانت الهي در ميان انسان ها مي داند : «اِنَّ اللهَ يَامُرُكُم اَنْ توذوا الْاَماناتِ اِلي اَهلِها وَ اِذا حَكَمتُم بَينَ النّاسِ اَنْ تَحْكُموا بِالعَدلِ ِانَّ اللهَ نِعِما يَعِظُكُم بِه… »،(همانا خدا به شما امر مي كند كه امانتها را به صاحبانش باز دهيد و چون حاكم شويد به عدالت داوري كنيد )[3]و حج نيز كه سمبل زندگي سالم انساني، مظهر قيامت و كنگره بزرگ اسلامي است ،براي آموزش تفاهم،تعامل،همدلي است. قرآن از عدالت سخن مي گويد: «يَحكُم بِه ذوا عَدلِ مِنكُم…» (دو مومن عادل ازشما به عدالت حكم كنند[4]).
در آيه زيرعدالت در شهادت، حتي به گاه مرگ نيز مفعول عنه واقع نشده و به نوعي عدالت، سبب ثبات اقتصادي و امنيت مالي است: «حينَ الوَصّيِه اِثنانَ ذوا عَدلِ مِنكُم… (براي وصيت خود دو شاهد عادل را گواه گيريد[5]).
مثال زيباي قرآن براي بيان عظمت عدالت و آمران به عدل، بسيار ظريف و مهم است.«… هَل يَستوي هُوَ و مَن يَاْمُرُ بِالعَدلِ وَ هُوَ عَلي صِراطٍ مُستَقيم »(مردي كه به عدالت و احسان فرمان دهد و خود به راه مستقيم باشد آيا اين دو با هم يكسان اند؟[6]).
همچنين، طبق آيات قرآن اولين امر و اولين عامل به عدالت خود خداوند است:« اِنَّ اللهَ يَامُر بِالعَدلِ وَ الاِحسان… يَعِظُكُم لَعَلَّكُم تَذَكَّرون »،(همانا خداوند (خلق را) فرمان به عدل و احسان مي دهد باشد كه موعظه خدا را بپذيريد)[7]. چنان كه در كلام الهي صلح و اصلاح، نتيجه عدالت گستري معرفي مي شود:«فَاَصْلِحُوا بَينَهُما بِالعَدلِ وَ اَقسِطوا» ، (با حفظ عدالت ميان آنها را صلح دهيد و هميشه عدالت كنيد[8]).
[1].انبياء،107
[2] بقره، 190
[3].نساء،58
[4].مائده،95.
[5].مائده،106.
[6].نحل،76
[7].نحل،90
[8].حجرات،9
DefSemiHidden="true” DefQFormat="false” DefPriority="99″
LatentStyleCount="267″>
UnhideWhenUsed="false” QFormat="true” Name="heading 1″/>
نوشته: صدیقه گشول