عوامل تضییع وقت (قسمت دوم)
4- بی برنامگی در مطالعه
بعضی ها هرنوع کتابی را که در دسترس داشته باشند مطالعه می کنند و یک موضوع خاصی را تمام نکرده ، کتاب دیگری را در دست می گیرند و مطالب را درهم ریخته وارد حافظه ی خود می کنند که نه تنها نمی توانند از این گونه مطالعات استفاده مفید ببرند ، بلکه باعث از دست رفتن اوقات ارزشمند خود نیز شده است .
استاد شهید مطهری در این باره چنین می گوید :
« افراد از نظر هوش ، فهم ، استعداد و حافظه با یکدیگر اختلاف دارند . انسان های رشید از حافظه های خود بهره برداری صحیح می کنند ؛ ولی آدم های غیر رشید ممکن است حافظه بسیار نیرومندی نیز داشته باشند ، اما نتوانند از آن استفاده کنند.
آدم غیر رشید تصور می کند حافظه یک انبار است ؛ انباری که باید دائما آن را پرکند. در آن عینا مانند انبار یک کارخانه که احیانا وارد می شوی می بینی یک تکه حلبی ، یک قطعه فلز ، یک میز شکسته ، یک صندلی شکسته در آنجا افتــاده است ؛ اما آدمی که رشید باشد در بهره برداری از حافظه ی خود دقت می کند اولین کاری که انجام می دهد ، عمل انتخاب است، یعنی حافظه ی خود را مقدس می شمارد . حاضر نیست هرچه شد در آن سرازیر کند.
حساب می کند که دانستن چه چیزهایی برای او مفید است و چه چیزهایی بی فایده است . مفیدها را درجه بندی می کند و مفیدتــرها را انتخــاب می کنــد. سپس آنها را به حافظه ی خویش می سپارد ، آنچنان که امانتی را به امینی می سپارد ، در خود سپردن دقت می کند ؛ یعنی واقعا و به طور دقیق و روشن آن را وارد ذهن می کند و سپس تحویل می دهد .
انسان کتاب را بار اول به قصد لذت می خواند در این صورت نمی تواند در مورد مطالب کتاب، حساب و قضاوت کند. دور دوم می خواند ، حتی قویترین حافظه ها نیازمند است لااقل دوبار پشت سرهم بخواند. پس از آن مطالب را تجزیه و تحلیل و دسته بندی می کند و هر مطلبی را با توجه به اینکه از چه دسته مطالب است به حافظه می سپارد.
بعد کوشش می کند که کتاب دیگری را در دستور مطالعه قرار دهد که در موضوع کتاب پیشین است؛ حتی الامکان ، تا از موضوعی فارق نشده است و در حافظه به صورت روشن و منظم سپرده است وارد موضوع دیگری نمی شود . اشتباه است اگر انسان یک کتاب را مانند یک سرگرمی مطالعه کند و قبل از آن که مطالب کتاب درست جذب ذهن شده باشد و ذهن فرصت تجزیه و تحلیل پیدا کرده باشد به کتاب دیگر و موضوع دیگر بپردازد.
امروز کتاب تاریخی ، فردا روان شناسی و پس فــردا کتب مذهبی مطالعـه کند . همه مخلوط می شوند و حکم انباری بی نظم را پیدا می کنند . انسان رشید کتاب ها و مطالبی را که برای خود لازم می داند جمع می کند ، آنها را مکررا مطالعه و دسته بندی و سپس خلاصه می کند. خلاصه را یادداشت و به حافظه ی خود می سپارد . بعد به موضوع دیگری می پردازد چنین فردی اگر حافظه اش ضعیف هم باشد ، حداکثر استفاده را می کند و مثل کسی می شود که کتابخانه ای منظم با قفسه های مرتب دارد، کتابخانه ای که هرقفسه اش به کتاب های معینی در رشته ی خاص مربوط می شود به طوری که هر کتابی را که بخواهد ، فوری دست می گذارد روی آن و آن را می یابد ؛ اما اگر غیر از این باشد مانند آدمی است که کتابخانه ای با هزار کتاب داشته باشد اما کتاب ها را روی یکدیگر ریخته است هر وقت کتابی را بخواهد ساعت ها ، باید دنبال اش بگردد تا پیدا کند . »
بنابراین بی انضباطی در مطالعه ، هم نوعی از تضییع وقت است .
5- مطالعات زیانبار
مطالعه ی کتابهای زیانبار ، موجب ضایع شدن اوقات پرارزش مطالعه کننده می شود ؛ زیرا این گونه مطالعات آثار مخربی روی ذهن و ضمیر باطنی انسان می گذارد و فرصت ها و لحظه های حال و آینده فرد را به مخاطره می اندازد.
فرد به جای اینکه فکر خود را در جهت نیل به اهداف بلند به کارگیرد ، آن را با تخیلات پوچ و بی ارزش سپری می کند. با مطالعه ی مطالب مضر و مستجن افکار مخرب در ذهن نفوذ کرده و کم کم افکار و کردار انسان به سمتی می رود که مطالعه کــرده است ؛ حتی طــرزسخن گفتن او تغییر می کند و به سمتی کشیده می شود که نویسندگان این گونه کتابها در نظر داشته اند . خلاصه اینکه اندک اندک آثار منفی آن در زندگی شخص آشکار می شود. پس عاقلانه ترین راه این است که از کسانی که شما را به این گونه کارها تشویق می کنند ، اجتناب کنید و به آنها گوشزد کنید که اگر به آینده ی خویش علاقه مند هستند از اینگونه اعمال دست بکشند و در راه پیروزی و سرافرازی گام بردارند.
6- مدگرایی
متأسفانه بسیاری از دختران و پسران جوان ، مدگرا هستندو بسیاری از اوقات گرانبهای عمر خود را به گونه های مختلفی صرف آن می کنند . پوشیدن لباسهای تمیز و شیک نه تنها بد نیست ، بلکه بسیار پسندیده است و پیامبراسلامr نیز همواره به پاکیــزگی و پوشیــدن لباسهای تمیز سفارش شده و
تأکید می کردند.
آری ، همراهی با کاروان مد ، انسان را از پیروزی و کمال دور می سازد ، و باعث ضایع شدن لحظه های پرارزش و گرانبهای عمر می شود. حیف که دوران زندگی این گونه تلف شود !
="MsoNormal” style="text-align: center; text-indent: 24.3pt;” dir="RTL” align="center">نوشته :راضیه خادم القرائی