حوزه خدیجه کبری ( سلام الله عليها ) اصفهان

مسجد واژهاي عربي از ماده «سجد» ميباشد كه اسم مكان به معناي محل سجده است. زيرا سجده فرد اعلي و اكمل عبادت به شمار ميرود، و نهايت خضوع در برابر خالق هستي است[۷].
مقدمه
مسجد از نگاهي خانه خداست[۱] و از نگاهي ديگر، مجلس و جايگاه پيام آوران بزرگ الهي و خانه همه تقوا پيشگان است كه: «المساجد المجالس الآنبياء[۲]» «المساجد بيوت المتقين.[۳]..» مسجد متعلق به ذات پاكي است كه سرچشمه تمامي عظمتها و بزرگيهاست: «و ان المساجد لله[۴]…» ساختن، تعمير كردن و آبادان نگاه داشتن اين جايگاه فرخنده، افزون بر آنكه نشان ايمان به شمار آمده، تنها در قلمرو صلاحيت مؤمنان خداجوي قرار گرفته است[۵]. ضرورت تلاش براي آباداني و رونق اين جايگاه ملكوتي تا بدانجاست كه يكي از رازهاي تشريح فريضه «جهاد» پاسداري از اين پرستشگاه پر عظمت در برابر يورش حاكمان خود كامه و ستمگر است[۶]. تاريخ مسجد با تاريخ دين گره خورده است، مخصوصاً دين اسلام، كه از شروع بعثت نبي مكرم (ص) حركتها و تماس فعاليتها از مسجد صورت گرفته است كه مسجد بعنوان پايگاه عبادت و ياد خداوند متعال و بعنوان پايگاه جهاد فكري و تعليم و تعلم معارف اسلامي و همچنين بعنوان پايگاه تجمع نيروهاي رزمنده و اعزام آنان به جبهه و جهاد و مركز وحدت مسلمين و نمايش روح وحدت و يكپارچگي به دشمنان اسلام مورد استفاده قرار گرفته است. و در هر عصر و زماني نقش خودش را در اين راستا خوب ايفا كرده است. و حالا در عصر غيبت، در مسجد با اينكه همه وظايف مذكور را براي دين اسلام انجام ميگيرد يك وظيفه مهم ديگري هم دارد، شكل و صورت ميگيرد كه آن همان نقش مسجد در زمينهسازي حضور امام زمان (عج) است، كه مؤمنان در اين كانون مقدس همه روزه با حضور در آن و به پا داشتن فريضه نماز در صفوفي منظم، پيوستگي و همبستگي خويش را به نمايش ميگذارند و جامعه اسلامي را براي ظهور ولي عصر (عج) آماده ميكنند و از اين راه اميدهاي واهي دشمنان پيدا و پنهان جامعه اسلامي را به يأس و نوميدي ميكشانند، در اين مساجد با خطرها و آفتهايي كه اسلام و امت واحد اسلامي را تهديد ميكند، آشنا ميشوند، و براي رويارويي با اين خطرها چارهاي نو ميجويند، تا زمينه ظهور امام زمان (عج) را فراهم كنند. در اين مقاله به خلاصه از نقش مسجد در زمينهسازي ظهور امام زمان (عج) اشاره ميشود. انشاءالله كه مورد قبول درگاه الهي باشد.
كليات
الف) معناي مسجد
مسجد واژهاي عربي از ماده «سجد» ميباشد كه اسم مكان به معناي محل سجده است. زيرا سجده فرد اعلي و اكمل عبادت به شمار ميرود، و نهايت خضوع در برابر خالق هستي است[۷]. مسجد خانه دوم هر مسلمان است. و تعلق به معبود دارد و خانه خداست. محل پرستش، نيايش و ارتباط با خالق يكتا، غني و فقير در آن يكسان است. اهميت مسجد در شريعت مقدس بر كسي پوشيده نيست و مانند كعبه حرم است. و جنگ و قتال در آن حرام و احترامش بر همگان لازم است، مسلمانان نيز اين دستور را از روح ديانت اسلام فهميدهاند و بيشتر از هر چيز و هر جاي ديگر به عمران و آباداني و توسعه مسجد اهتمام ميورزند، و به شكوه و عظمت آن ميانديشند كه وجود مساجد مستحكم و با شكوه در سرزمينهاي اسلامي دليل بر اين مطلب است، بعد از انقلاب اسلامي مساجد اهميت ديگري اهميت بيشتري يافت و فعاليتهاي سياسي، اجتماعي بخصوص نظامي در مسجد شكل گرفت و مردم از مسجد نهضت را شروع كردند و از آنجا انقلاب به ثمر رسيد. پيش از انقلاب مسجد محل تجمع نيروهاي مردمي گشت و جنگ به ادامه انقلاب بقاء بخشيدند و جنگ را اداره كردند و پشتيباني كردند، امام خميني (ره) نيز در اين مورد فرمودند: مساجد سنگر است سنگرها را حفظ كنيد[۸].
ب) ظهور امام زمان (عج):
ظهور يعني ظاهر شدن امام زمان (عج) از پس پرده غيبت تا جهان را پر از عدل و داد كند. چنانچه از ظلم و جور پر شده است. منشأ ظهور امام زمان (عج) ظهور يك انسان كامل و الهي در همه اديان به طور اعم و در اسلام به طور اخص از چنان تأكيد و اهميتي برخوردار است، كه حتي مفتيان درباره حجاز درباره منكر مهدويت حكم ارتداد را جاري ميكنند، لذا تنها مشكلي كه وجود دارد معرفي يك شخص خاص ميباشد كه شيعه با اتكا به ادله و اسناد بسياراين مهم را انجام داده است. اما آنچه كه بعد از اثبات وجود حيات و نسبت آن حضرت حائز اهميت است، اهداف و اعمال آن وجود مقدس دوران ظهور است. مخصوصاً در عصر ظهور مسجد چه نقشي در رابطه با ظهور دارند، كه از روايات و احاديث در اين مورد استفاده ميشود.
ج) تاريخچه بحث
تازه به حال بحثهاي زيادي در مورد زندگينامه وجود مقدس امام زمان (عج) شده و در مورد عصر ظهور كتابهاي زيادي نوشته شده است و در مورد عصر غيبت و وظايف امت اسلام و مخصوصاً شيعيان كتابهايي نوشتهاند، اما در مورد اينكه مسجد در عصر ظهور چه نقشي دارد بحثي نشده است. و در مورد مسجد و اهميت آن كتابهايي نوشتهاند اما در اين موضوع بحث و تحقيقي مشاهده نكرده­ايم.
مسجد و مؤمنين
الف) مسجد مكان تربيت نيروهاي مؤمن و مخلص
در اين عصر ظهور، چون فتنهها زياد ميشود، فساد جهانگير ميشود تمامي مكانها در اثر اين فتنهها و فسادها، آلوده ميشوند، و كمتر مكن سالم در دنيا پيدا ميشود. كه محيط سالم داشته باشد. ما الان در جامعه خودمان همين وضع را مشاهده ميكنيم كه اكثر ارگانها و وزارتها و نهادها چقدر آلوده شدهاند. اما تنها مكاني كه نسبت به ساير محيطها سالم ميماند، محيط مقدس مسجد است. كه از فتنهها و فسادها دور مانده است. و اگر كسي بخواهد در اين عصر دين خود را حفظ كند و ايمان خود را تقويت كند و به درجه يقين برساند به نظر من اين در مسجد ميسر است و زمينه حركت در مسير دين در مسجد فراهم است. از طريق مسجد مي­شود راههاي اطاعت خدا را شناخت و با زندگي رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) آشنا شد. تا انسان زندگي خود را رنگ و بوي اهل بيت بدهد. مؤمن مخلص به كسي ميگويند كه كارهايش براي جلب رضايت خدا و رسول خدا باشد و از خدا و رسولش و جانشينان بر حق ايشان اطاعت كرده باشد. رفتن به مسجد انسان را به اين مقام راهنمايي ميكند و در اثر مداومت رفتن به مسجد انسان به درجه عالي اخلاص و ايمان ميرسد و حتماً اين شخص از افرادي است كه زمينهساز ظهور امام زمان (عج) ميباشد، چون در مسجد تربيت يافتهاند. روايات هم اشاره به اين مطلب دارند: قال رسول الله (ص): «ولامسي الي المسجد طاعه الله و طاعة الرسوله و من اطاع الله و رسوله ادخله الجنة مع الصديقين و الشهداء و كان في الجنة رفيق داود عليه السلام و له مثل ثواب داود عليه السلام[۹]» پس اين محيط مسجد است كه اثر تربيتي خاص دارد و انسان را به مقام صديقين و شهدا ميرساند و كسي كه به اين مقام برسد آن همان متقين و مخلصين هستند كه اين افراد در آخر الزمان هستند كه زمينه ظهور امام زمان (عج) را فراهم و خودشان را براي جنگ با كفار در ركاب امام زمان (عج) آماده ميكنند.
ب) مسجد و نيروهاي مخلص و محبين اهل بيت (ع):
از صدر اسلام تاكنون افرادي كناررهبران دين بودهاند كه از درجه اخلاص از همه مردم جامعه بالاتر و بهترين افراد باايمان نسبت به خدا و دين و از لحاظ يقين با فضيلتترين مردم بودند، وقتي ما تاريخ دين مقدس اسلام را مطالعه ميكنيم اكثر پيروان حضرت رسول خدا (ص) و امامان معصوم (ع) از چنين ويژگي برخوردار بودند. تا اينكه در تاريخ زنده ماندهاند همچنانكه اهل بيت زنده هستند. و اگر هم حركتي رسول خدا (ص) و حضرت علي (ع) به قصد تغيير و تحول در جامعه انجام داده و موفق شده با وجود چنين نيروهاي مخلص بوده است. مثل: ابوذر عقاري، سلمان فارسي، مقداد، مالك اشتر، عمار، ياسر و…. كه مخلصانه در خدمت حجت خدا در روي زمين، زمان خودشان بودند و مثل آنها هم نامشان در تاريخ بشريت زنده مانده است، و اين سير نشان دهنده اين است كه در عصر ظهور هم اين چنين افرادي خواهند بود كه زمينه ظهور حجت خداي زمان خودشان را فراهم خواهند كرد. اينها همان افرادي هستند كه رسول خدا (ص) در يك حديث فرمودند: «احسن الناس ايماناً وافضلهم يقيناً قوم يكون في الآخر النهان لم يلحق التي و غابت عنهم حجتهم و امنو بسواء من البياض» «بهترين مردم از لحاظ ايمان و با فضيلتترين مردم از لحاظ يقين قومي هستند كه در آخر الزمان ميآيند و پيامبري را نديدهاند و حجت و امام آنها از ايشان غايب است اما به سياهي روي كاغذ ايمان ميآورند و عمل ميكنند. قرآن هر چه گفته جامع عمل ميپوشانند و احاديث هر چه دستور دادهاند زندگيشان را به گفته احاديث تنظيم ميكنند.
ج) نيروهاي مؤمن و مخلص زمينه سازان ظهور
نيروهاي مخلص و مؤمن وقتي زندگيشان را بر اساس دستورات قرآن و فرمايش معصومين تنظيم كردند، اينها جامعه را در سايه خودسازي و روش ديگرسازي متوجه حقايق احكام متعاليه اسلام خواهند كرد و چون اولين صفت متقين بنا به فرموده قرآن ايمان به غيبت است، «الذين يؤمنون بالخيب و يقيمون الصلوة…[۱۰].» چون اولين صفت متقين ايمان به غيبت، يعني ايمان به جهان عالم غيب كه گستردهتر از اين جهان است، يكي از مصداقهاي غيب و زندگي وجود مقدس امام زمان (عج) است كه از اول با غيب گره خورده است تمامي مراحل و لحظات زندگي مبارك ايشان با غيب آميخته است. تا اينكه به غيبت صغري و غيبت كبري ميرسد، پس يكي از شرايط متقي بودن بايد ايمان به امام غايب داشت و اين امام را شناخت و جامعه را براي آمدن اين امام غايب از نظرها، آماده كرد و اين كارها را فقط متقين و مخلصين ميتوانند انجام بدهند. انشاءالله اين مؤمنين مخلص زمينه ظهور امام زمان غايب از نظر را فراهم خواهند ساخت و با مردم جهان با ايجاد اميد در دلهايشان آن را اميدوار به ظهور حضرت حجه (عج) خواهند كرد.
مسجد و امكانات حلال
الف) امام زمان (عج) پذيرنده امكانات حلال
آنچه از روايات بدست ميآيد امكاناتي كه از ما به امام زمان (عج) ميرسد و خواهد رسيد بايد از پول حلال و پاك و طاهر باشد و در آخر الزمان و بعد از ظهور آنچه از زندگي ما و امكانات ما پاك و طاهر است امام زمان (عج) قبول خواهد كرد و آنچه آلوده به حرام باشد مورد قبول ايشان قرار نخواهد گرفت، اين بر اساس فرمايش وجود مقدس امام زمان (عج) است كه فرمودند: «و اما ما وصلتنا به فلا قبول عندنا الا لما طاب و طهر[۱۱]…» « اما آنچه را به ما رساندهاي نزد ما پذيرنده نيست مگر آنچه كه پاك و پاكيزه است.

an style="color: #800080;">ب) مردم مسجد را با مال حلال ميسازند
بنابر روايت بالا تنها انفاقها و بخششهايي مورد پذيرش قرار ميگيرد كه از راه حق بدست آمده و در راه حق نيز مصرف شود بنابراين در مورد اموالي كه براي خريد زمين مسجد و يا تهيه ديگر لوازم و امكانات آن مصرف ميشود مؤمنين بايستي ضمن اجتناب از مصرف پول و اموالي كه ديگران به گونهاي در آن داراي حق ميباشند سعي كنند بخششها و انفاقهاي خود به مسجد را از محل اموال حلال و طيب قرار دهند، زيرا مسجد كانون عبادت و بندگي مؤمنين محسوب ميشود و اين بنيان الهي بايستي از آغاز تا پايان با اموال حلال و طيب و بر پايه استوار تقوي پيريزي و تكميل و تعمير شود. و اين حديث هم دلالت بر اين دارد كه ساختن مسجدي ثواب دارد كه با پول حلال ساخته شود. قال رسول الله (ص): «من بني الله مسجداً يعبد الله فيه من مال حلال بني الله له بيتاً في الجنه من در و ياقوت[۱۲]» «هر كسي كه از مال حلال مسجدي را بسازد كه خداوند در آن عبادت شود خداي تعالي در بهشت خانه­اي از در و ياقوت برايش ميسازند» پس مساجد بايد از مال حلال ساخته شود. اكثر مساجد از پول براي ساختن آنها استفاده مي­كنند به علت اينكه اولاً: مردم در ساختن مسجد سعي ميكنند كه از عقيده پاك خود كه اين خانه خداست، استفاده كنند و سعي ميكنند با اين عقيده در ساختن مسجد شريك شوند. ثانياً: در نتيجه پول حلال خود را براي ساختن مسجد ميدهند. ثالثاً: با رضايت كامل و بدون هيچ گونه فشاري اين پول را پرداخت ميكند و رابعاً: بدون توقع اين پول را پرداخت ميكند و اميد به ثواب از طرف خدا دارد پس اكثر مساجد با پول حلال ساخته ميشوند.
ج) مساجدي كه به دست امام زمان (عج) ميرسند
اكثر مساجد به دست مبارك امام زمان (عج) ميرسند چون مسجد اولاً تنها مكاني است كه كاربرد آن عوض نميشود و فقط براي عبادت خداوند ساخته شده و هميشه هم در اين راستا مورد استفاده قرار ميگيرد وثانياً كارهايي كه براي تقريب به خدا و از روي اخلاص صورت گيرد باقي خواهند ماند و آثاري كه با اخلاص ساخته شود و بنا نهاده شود ماندگار هستند به دست مبارك صاحب الامر در اين دنيا خواهند رسيد. مسجد يكي از بناهاي مهم است كه اگر با اخلاص ساخته شود به دست امام زمان (عج) خواهد رسيد، آن بنا در حكومت امام زمان (عج) جزء مراكزي ميباشند كه براي مردم ارائه خدمت و مردم از آنها استفاده ميكنند، به خاطر اين در روايات ما تأكيد شده است كه بايد مساجد را با اخلاص و نيت پاك ساخت. قال رسول الله (ص): «من بني لله مسجداً لا يريد به رياء و لا سمعة بني الله له بيتاً في الجنة[۱۳]» «هر كسي براي خدا مسجدي را بسازد و آن را براي ريا و خودنمايي به كار نبرد خداي تعالي در بهشت خانهاي براي او بنا ميكند» بنابر فرمايشهاي روايت بناي مسجد ثواب خانه بهشت دارد، كه از روي اخلاص ساخته شود، پس مسجدي كه از روي اخلاص بنا شدهاند بدست ايشان خواهد رسيد و امام زمان (عج) آن مساجد را آباد خواهند كرد تا مردم از آن مساجد براي عبادت خدا و رسيدگي به امور ديني و دنيايي استفاده خواهند كرد.
ارتباط مسجد با حكومت اسلامي
مسجد به عنوان يك نهاد سياسي پر تحرك در جامعه اسلامي مطرح است، در شروع حكومت سياسي دين اسلام و ابقاء آن حكومت اسلامي مسجد نقش مهمي ايفا كرده است مايههاي سياسي با مساجد آميخته است. آن انسان كه احكام و مقررات ديني با آميزههاي سياسي همراه با همزاد است، مراكز اداره حكومت اسلامي در زمان حضور پيامبر (ص) در مدينه، مسجد مي­باشد و از مسجد حكومت تازه تأسيس اداره ميشود، در اين راستا سيره اهل بيت را مطالعه كرده و ارتباط مسجد با حكومت را مي­آوريم.
الف) شروع حكومت اسلامي و اداره آن از مسجد
وقتي سيره و زندگي پيامبر اسلام را بررسي ميكنيم، در زمان سالهاي آغازين مبعث پيامبر از مسجدالحرام به عنوان يك سنگر تبليغي و ارتباطي در راستاي پيشبرد رسالت خويش استفاده ميكرد، با اينكه قريش و كفار براي ايشان سخت ميگرفتند، اما هر وقت فرصت مييافتند در مسجدالحرام مذاكراتي را با برخي از هيئتها انجام ميدادند[۱۴]. بعد از هجرت رسول خدا (ص) به مدينه و با ورود ايشان به مدينه بي درنگ مسجدالنبي بنا گشت و قلب فعاليتهاي تبليغي و فرهنگي و اجتماعي و سياسي مسلمانان شد، اين نهاد مقدس در حقيقت براي حيات سياسي و اجتماعي و پيدايش تشكل سالمي در جامعه آنروز همچون قلبي تپنده بود، قضاوت و رسيدگي به دعاوي توسط پيامبر اسلام در مسجد صورت ميگرفت، مذاكرات و گفتگوهاي سياسي حضرت با افراد و هيئتهاي اعزامي از قبائل و طوايف گوناگون در مسجد انجام ميگرفت و پيمان بيعت با تازه مسلمانان در مسجد منعقد مي­گشت[۱۵]. اين برنامه در صدر اسلام موجب شد تا مسجد به عنوان مظهر اقتدار سياسي حكومت اسلامي مطرح شود به گونهاي كه ميتوان از مسجد به عنوان مهمترين نهاد حكومتي پيامبر (ص) ياد كرد.
ب) مسجد مركز فعاليتهاي حضرت علي (ع)
پس از رحلت رسول خدا (ص) با اينكه حضرت علي (ع) را نگذاشتند در صحنه جامعه، دين را هدايت كند اما با اين حال شواهد تاريخي نشان ميدهد كه آن حضرت در دوران بيست و پنج ساله سكوت و بركناري از خلافت ظاهري براي بجاي آوردن نماز در مسجد حضور مييافتند و در موارد لازم به پرسشهاي علمي مسلمانان پاسخ ميگفتند. از عمر بن خطاب نقل شده كه در زمان خلافت خويش گفته است: «لا يفتين احد في المسجد و علن حاضر» اين سخن و گفتار ديگر از خود حضرت اميرالمؤمنين (ع) نشان ميدهد، كه ايشان در دوران حكومت خلفاء ستمگر مسجد را خالي نكرده و پيوسته براي پاسخگويي به مشكلات قضايي در مسجد حضور مييافتهاند. پس از آنكه حضرت علي (ع) خلافت ظاهري را بر دست گرفت، در آغاز از مردم در مسجد بيعت گرفت، وقتي مردم براي بيعت به خانه حضرت هجوم آورده بودند، ايشان به آنها فرمودند: «اكنون كه اين كار قرار است انجام گيرد بايد در مسجد و پيش مردم باشد زيرا بيعت با من نبايد مخفيانه انجام شود[۱۶]». مردم سخن حضرت را پذيرفتند و همه با هم به مسجد رفتند و با حضرت در مسجد بيعت كردند[۱۷]. حضرت علي (ع) در مدينه و پس از آن در كوفه در سطح وسيعتري از مسجد به عنوان مركز تبليغ معارف اسلامي و روشنگري مردم بهره ميبردند، حتي كارهاي قضاوت و امور جنگ و بعضي امور حكومتي را در مسجد انجام ميدادند، آن حضرت بارها در مسجد مدينه و كوفه و گاه نيز در مسجد بصره به وعظ و سخنراني پرداختند. بسياري از خطبههاي آن حضرت كه اينكه در دسترس ما قرار دارد، در مسجد كوفه يا مسجدالنبي ايراد شده است[۱۸].
ج) مسجد و ظهور امام زمان (عج)
چنانچه ديديم شروع و ادامه حكومت اسلامي در زمان رسول خدا از مسجد بوده و همچنين وصي بر حقش حضرت علي (ع) در مسجد حكومت را تشكيل داد و اداره حكومت هم از مسجد بوده، در اين راستا معلوم است كه شروع حكومت جهاني حضرت مهدي (عج) از مسجد خواهد بود. «بعضي روايات مؤيد آن است كه حضرت حجه (عج) در آغاز كار با اندكي از ياران ظهور ميكند و از مسجدالحرام ظهورش شروع ميشود[۱۹]». در اين زمينه از امام باقر (ع) منقول است كه فرمودند: «همانا قائم ما از راه كوه ذي طوبي با ۳۱۳ مرد به عدد رزمندگان جنگ بدر ميآيد تا اينكه به حجر الاسود تكيه داده و پرچم پيامبر (ص) را ميافرازد[۲۰]». بنابراين روايت شروع نهضت جهاني حضرت مهدي (عج) از مسجدالحرام است. و از آنجا به دنيا پيام خواهد داد، و نداي ملكوتي انا المهدي را به گوش جهانيان خواهد رساند. و براي فتح جهان از مسجد شروع خواهد كرد.
د) مسجد و اداره حكومت امام زمان (عج)
آنچه از روايات به دست ميآيد حضرت مهدي (عج) اداره حكومت را از طريق مسجد كوفه ادامه خواهد داد، و مركز حكومت خود را مسجد كوفه قرار خواهد داد، و آن مسجد را آباد كرده و مثل جدش علي بن ابيطالب (ع) بر مردم از مسجد كوفه حكومت عادلانه خود را شروع خواهد كرد. آنچه از روايات بدست ميآيد بعد از ورود به عراق، امام زمان (عج) به كوفه و نجف و كربلا وارد شده و انتخاب كوفه به عنوان پايتخت و پايگاه خود و ساختن مسجد جمعه جهاني در نزديكي كوفه كه طبق روايات داراي هزار در ميباشد اقدام خواهد كرد[۲۱]. از امام صادق (ع) منقول است كه فرمودند: «زمانيكه قائم ما قيام نمايد زمين به نور الهي روشن و درخشان ميگردد، به گونهاي كه مردم از پرتو خورشيد بينياز ميشود و عمر مردان در زمان حكومت او چنان طولاني ميشود كه براي هر مرد هزار فرزند متولد شود، كه در آنها دختر نباشد، وي در نجف مسجدي ميسازد. كه داراي هزار در است و خانههاي كوفه به نهر كربلا و به حيره متصل گردد تا جائي كه اگر كسي در روز جمعه در حاليكه بر آستري چابك و لاغر سوار و آهنگ آن ديار نمايد، تا نماز جمعه را درك كند موفق نميشود[۲۲]». اينكه در نجف مسجدي بسازد كه داراي هزار در است، نشانه عظمت و آبادي مسجد كوفه را ميرساند و هجوم مردم و سرعت سبقت گرفتن مردم براي رفتن به نماز جمعه پشت امام را فرازهاي ديگر روايت مي­رساند كه انسانها هر چقدر سريع بروند تا خود رابه نماز جمعه برساند، ميبيند كه از آنها هم افرادي جلوتر آمدهاند و مسجد را پر كردهاند و ممكن است ذكر هزار در كنار هم از وسعت و گستردگي مسجد باشد و از اين مركز دنياي جهان تشيع را رهبري خواهد كرد[۲۳]. و همچنين كوفه آن قدر گسترش مييابد تا به كربلا و حدود آبهاي كربلا خواهد رسيد و كربلا هم مركز رفت و آمد مؤمنان خواهد شد و تمامي مساجد ديگر دنيا را آباد و محل اداره حكومت قرار خواهد داد.
ه) مساجد و حكومت امام زمان (عج)
از حركت امام زمان (عج) معلوم است كه در محل اداره حكومت به سيره پيامبر (ص) و جدش علي بن ابي طالب (ع) عمل خواهد كرد. هرجا مسجدي است آباد و مركز اداره حكومت آن محل قرار خواهد داد. بنا به گفته بعضي روايات ظاهرميشود كه امام زمان (عج) بعد از كوفه به طرف قدس حركت خواهد كرد، پس از فتح قدس و شكست دادن يهود، مسجد بيت المقدس را از نو خواهد ساخت. روايتي كه درباره بناي قدس توسط امام مهدي (عج) آمده كه از معصومين (ع) است ميفرمايد: «خليفهاي از بني هاشم فرود ميآيد كه زمين را از عدل و داد پر ميكند و عبارت بيت المقدس را بگونهاي ميسازد كه همانندش ساخته نشده باشد[۲۴]». اينكه زمين را از عدل و داد پر ميكند اين براي همه روشن است كه تمامي ظالمين مخصوصاً يهوديهاي هيونيزم كه غده سرطاني ظلم و ناعدالتي در جهان هستند بدست تواناي قدرتمند امام زمان (عج) از بين خواهند رفت. و جهان آرامش را توأم با عدالت خواهد ديد و اينكه در قسمتي از روايت آمده عمارت بيت المقدس را بگونهاي ميسازد كه همانندش ساخته نشده باشد. اين مسجد عظيم را احياء خواهد كرد. و از چنگال دژخيمان نجات خواهد داد و آباد كرد و اداره حكومت را از اين مسجد ادامه خواهد داد. و از اينجا معلوم است تمامي مساجد دنيا كه مهم هستند آباد خواهد كرد و آنها را براي استفاده مردم چنانچه در عصر رسول خدا (ص) و عصر حضرت علي (ع) بودند آماده خواهد كرد، و امور مردم را از اين مكانها رسيدگي خواهد كرد.
مسجد در عصر ظهور
الف) اهل مسجد ايمن از بلاها
با توجه به انحرافات در دين افكار شيطاني كه در آخرالزمان در جوامع اسلامي شيوع پيدا ميكند و در اثر تهاجم فرهنگي مردم به فساد و انحرافات كشيده ميشوند و موجب نزول بلاها و گرفتاريها و مشكلاتي در جامعه ميشود بنا به فرمايش حضرت رسول اكرم (ص) اهل مسجد در امانند. ايشان ميفرمايند: «اذا نزلت العاهات و الافات عوفي اهل المسجد[۲۵]» «هنگامي كه مشكلات و بلاها (براي اهل زمين) نازل ميشود اهل مساجد درامانند». با توجه به اين حديث اهل مسجد از انحرافات در امان هستند و افكار شيطاني در آنها اثر نخواهد كرد. و تهاجم فرهنگي را پاسخ داده و خودشان را نجات خواهند داد. و از فساد و انحرافات در امان خواهند بود. به خاطر همين دچار بلاها و گرفتاريها و مشكلات كه در آخرالزمان پيش ميآيد نخواهند شد.
انواع بلاها
چون مبارزه با نفس جهاد اكبر است در آخرالزمان مؤمنين بايد شب و روز در جهاد اكبر باشند تا از انحرافات و تهاجمات فرهنگي در امان بمانند، اين جهاد با رفتن به مسجد انجام ميگيرد، انسان با رفتن به مسجد ميتواند جهاد اكبر را به نحو احسن انجام دهد. احاديث ما بيان كننده همين موضوع هستند. قال رسول الله (ص): «الغدو و الدواج الي المساجد من الجهاد في سبيل الله[۲۶]» «شب و روز به سوي مسجد شتافتن از اقسام جهاد كردن در راه خداست». با توجه به اين روايت ما دو نوع جهاد داريم، جهاد اصغر و جهاد اكبر، جهاد اصغر همان جنگ با كفار و دشمنان خارجي است، اما جهاد اكبر جهاد و مبارزه با نفس اماره است و چون در آخرالزمان فتنهها از زمين و آسمان ميبارد و انواع هجمههاي شيطاني براي فريب انسان و انواع خواهشهاي نفساني در جامعه رواج پيدا ميكند و هر كس بخواهد از اين گرفتاريها در امان بماند، بايد جهاد اكبر انجام دهد، بنابر روايت براي اين جهاد بهترين جا و وسيله مسجد است كه انسان در اين زمان با رفتن به مسجد از اين هجمهها و فريبهاي شيطاني و خواهشهاي نفساني ايمن خواهد ماند.
ب) مسجد و منتظران ظهور
در اكثر مساجد افراد مؤمن به خدا و با تقوي جمع ميشوند چون راه به دست آوردن ايمان را در مسجد مييابند و كسي هم اگر بخواهد با تقوي و متقي باشد بايد در مسجد به اين مقام برسد. به همين دليل پيامبر اكرم (ص) ميفرمايند: «ان المومن مجلسه مسجده[۲۷]» «همانا مجلس مؤمن مسجد است» مؤمن با نشستن در مسجد ايمان خود را تقويت ميكند تا به حد اعلاء ايمان مي­رساند در جاي ديگر رسول مكرم اسلام (ص) در مورد شخص متقي ميفرمايند: «المسجد بيت كل تقي[۲۸]» «مسجد خانه هر پرهيزگاري است» انسان هر چقدر با مسجد انس گيرد از دنياي فاني دور شده پس به خدا نزديك ميشود. با تقوا ميشود، اكثر انسانهاي مؤمن و مخلص و با تقوا و پرهيزگار از سربازان مخلص امام زمان هستند كه در مسجد پرورش يافتهاند و در دل مسجد به درجه اخلاص رسيدهاند، در صدف مسجد گوهر وجود را حفظ و پرورش دادهاند و به درجه اخلاص رساندهاند كه آنها از لشكر مخلص امام زمان (عج) هستند. ايشان در روز جمعه آمادگي خودشان را به نمايش ميگذارند، چون روز جمعه مؤمنين او غسل ميكنند تا از گناهان ظاهري خود را پاك كنند و آماده عبادت دسته جمعي بزرگي ميشوند كه به تن خود لباس تقوي كردهاند براي اقامه نماز جمعه در مصلي جمع ميشوند و همگي با هم به درگاه خداوند دست توبه و استغفار بلند ميكنند و از خدا طلب تعجيل در فرج و ظهور آقا را ميكنند، براي اينكه شروع ظهور امام زمان (عج) روز جمعه است و صبح شنبه بنابر روايات صداي ملكوتي امام به گوش همه خواهد رسيد، پس اين مؤمنين كه در نماز جمعه شركت كرده بودند آمادگي خود را براي لبيك گويي اعلام ميكنند چون «نماز جمعه ميعادگاه عاشقان است[۲۹]» وعده ظهور حجت خواهد رسيد و در روز جمعه مؤمنين عهدي جديد با خدا براي حمايت از دين ميبندند. در روايتي امام جعفر صادق (ع) از جدش رسول الله نقل كردهاند كه: قال رسول الله (ص): «اف لكل مسلم لا يفرغ نفسه في كل جمعه لامر دينه فيتعاهده و يسال عن دينه[۳۰]» «اف بر هر مسلماني كه در هر جمعه خود را براي كار دينش فارغ نمي­سازد، تا با آن تجديد عهد كند و درباره آن سؤال نمايد» اينكه تجديد عهد كند كه در روايت آمده منظور تجديد عهد با خدا كه ما در دين تو ثابت قدم و آمادهايم تا به حجت تو لبيك گوييم.
نتيجه
منتظر ظهور امام زمان (عج) شدن از بهترين عبادتها به حساب ميآيد. قال رسول الله (ص): «افضل العبادة انتظار الفرج[۳۱]» بهترين عبادتها انتظار فرج است و محل عبادت هم مسجد است پس در مسجد هم بايد منتظر امام زمان (عج) بشويم. نوعي عبادت انجام دادهايم و هر كس در عصر ظهور چنين زندگي داشته باشد. مانند كسي است كه در راه دين شب و روز جهاد كرده است چون از وجود مقدس امام صادق (ع) روايت شده كه فرمودند جدم حضرت علي (ع) فرمودند: «المنتظر لامرنا كالمتشحط بدمه في سبيل الله[۳۲]» «كسي كه در انتظار امر ما باشد مانند كسي است كه در راه خدا در خون خود غلتيده است» پس منتظران واقعي كساني هستند كه هر لحظه آماده شهادت در راه دين هستند پس همان مؤمنين و متقين هستند كه در مسجد تربيت يافته­اند و خودشان را به اين مقام رساندند چون مخلصين و مؤمنين لبيك گوي امام زمان (عج) هستند. لشكر مخلص خدا امام زمان را ياري ميكنند. اولين نيروهايي كه وجود مقدس امام زمان (عج) را ياري ميكنند و به ايشان لبيك ميگويند نيروهاي مخلص و مؤمنين هستند از روايات چنين بدست ميآيد كه اول مخلصين درگاه الهي به امام لبيك ميگويند و بعد از آنها مؤمنين هستند كه به امام لبيك گويند. روايت است از وجود مقدس امام صادق (ع) كه فرمودند: بعد از اينكه در بين ركن و مقام ميايستد و به آواز بلند صدا ميزند، اي جماعت نقبا واي خاصان و آنانكه خداوند شما را پيش از ظهور براي من ذخيره كرده است از صميم دل و اطاعت كامل نزد من آييد». صداي مبارك آن حضرت در شرق و غرب عالم به آنها ميرسد، بعضي از آنها در محراب به عبادت مشغول و بعضي در رختخواب خود ميباشند، به همين يك صدا همه آواز مبارك او را ميشنوند و دعوتش را اجابت كرده رو به مكه ميآورند، زماني بس اندك بقدر به هم زدن چشم همه آنان پيش او در بين ركن و مقام حاضر شوند…. نوري از آن نور كه از مكه ميتابد، به خانههاي مؤمنان تابش نمايد، دلهاي آنان به تابش آن نور خرسند ميشود اما شب متوجه ظهور نميشوند اما صبح كه شد خودشان در حاليكه پيش روي او ايستادهاند ميبينند[۳۳]. اولاً نيروهاي مخلص كه از مسجد و تربيت يافتگان مسجد هستند و مؤمنين هم كه از افراد منظم مسجدي هستند به آن وقت از سايه عبادت رسيدهاند و روايت گوياي آن استكه انسانهاي اهل مسجد مؤمن به خداي متعال ميباشند. در حديث ديگر از رسول خدا (ص) آمده: «هنگاميكه ديديد مردي بر رفت و آمد به مسجد مداومت ميكند وي را مؤمن بدانيد، خداي متعال ميفرمايد: تنها آنان كه ايمان به خداوند دارند مساجد خدا را آباد ميكنند[۳۴]. پس سعي كنيم در اين عصر از مساجد بهرهبرداري خوبي كنيم و برنامههايي كه مردم را به طرف خدا و دين خدا هدايت كند برنامهريزي كنيم تا بتوانيم در زمينهسازي ظهور از مسجد بهترين استفاده را بكنيم.
منابع
الحكم الزاهره، صابري يزدي علي رضا، مترجم: محمد رضا انصاري، چاپ اول، زمستان ۷۲، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي.
داستانها و حكايتهاي مسجد، نيشابوري غلامرضا، چاپ دوم ۱۲۷۷، انتشارات سيد جمال الدين اسدآبادي
سيماي مسجد، نوبهار رحيم، چاپ دوم، پاييز ۷۶
نقش مسجد در جامعه اسلامي، محرمي، غلامحسين، چاپ اول ۱۳۷۹، انتشارات يمين
عصر ظهور، كوراني علي، مترجم: عباس جلالي، چاپ دوم زمستان ۶۹، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي
بحارالانوار، مجلس: محمد تقي، انتشارات چاپخانه اسلامي (تهران)
كمال الدين و تمام النعمه، محمد ابن بابويه قمي، دارالكتب الاسلاميه
قصايل و آثار مسجد در احاديث و قرآن، عزيزي عباس، چاپ اول ۷۶، انتشارات
پي نوشت
[۱] سوره نور، آيه ۳۶
[۲] مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۳۶۳، باب ۳
[۳] همان، ص ۳۶۲
[۴] سوره ص، آيه ۱۸
[۵] سوره توبه، آيه ۱۸
[۶] سوره حج، آيه ۴۰
[۷] محرمي، غلامحسن، نقش مسجد در جامعه اسلامي
[۸] صحيفه نور
[۹] مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۳۶۸
[۱۰] سوره بقره، آيه ۳
[۱۱] بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۸۸
[۱۲] كنز العامال، ج ۷، ص ۶۵۴
[۱۳] كنزالعمال، ج ۷، ص ۶۵۵
[۱۴] سيماي مسجد، ص ۲۱۸
[۱۵] سيماي مسجد، ص ۲۱۸
[۱۶] تاريخ طبرسي، ج ۶، ص ۲۲۳۸
[۱۷] داستانها و حكايتهاي مسجد، ص ۱۲۹
[۱۸] سيماي مسجد، ص ۱۴۲
[۱۹] عصر ظهور، علي كوراني، ص ۲۱۵
[۲۰] بحار، ج ۵۲، ص ۳۰۶
[۲۱] عصر ظهور، علي كوراني
[۲۲] بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۰
[۲۳] كتاب عصر ظهور، علي كوراني، ص ۱۳۱۲
[۲۴] همان منبع، ص ۱۳۴۰
[۲۵] مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۲۲۶
[۲۶] كنزالعاما، ج ۷، ص ۶۴۸
[۲۷] وسائل الشيعه، ج ۳، ص ۵۰۹
[۲۸] شهاب الاخبار، ص ۲۳
[۲۹] حضرت امام خميني (ره)
[۳۰] كافي، ج ۱، ص ۴، جامع الاحاديث شيعه، ج ۱، ص ۵۹، الحكم الزهره، ص ۲۹۵
[۳۱] كمال الدين و تمام النعمه، ج ۱، ص ۲۷۱
[۳۲] منتخب الاثر، ص ۴۹۶
[۳۳] بحار، ج ۱۳، ص ۱۹۰
[۳۴] مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۳۶۲، باب ۳، روايت ۱۸

http://esfahanmasjed.com