نگاه اجمالی به تغذیه در دوران بارداری و نوزادی
از بهترین کارهایی که مادر می تواند در دوران بارداری برای فرزندش انجام دهد توجه به تغذیه صحیح است .[1] زیرا روشن است جنین با موادی که بوسیله خون مادر ، پس از تصفیه در جفت ، به او می رسد ، تعذیه و رشد می کند از این رو بر مادر است که در این مدت از غذاهای گوناگون و سرشار از ویتامین های گوناگون استفاده نماید تا سلامت جسمی و روحی نوزاد آینده تأمین گردد ، بی گمان ، تغذیه و رفاه و آرامش روحی مادر ، با کمال و رشد جسم و قوای روحی جنین رابطه مستقیم دارد. [2] از حضرت صادق(ع) روایت شده :
« همانا خداوند تبارک و تعالی در کتابش می فرماید : انسان را در رنج آفریدیم ، لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي کَبَد[3]ٍ »
>
یعنی در شکم مادرش درحالی به پا داشته شده که اعضای بالایی [ بدن] اش به سمت بالاتنه و بخش های پائین آن به سوی پایین تنه مادرش قرار گرفته است. غذایش از آن چیزی است که مادرش می خورد. و می آشامد از آنچه مادر می آشامد. [4]
در روایت آمده : به زنان باردارتان میوه به بدهید، تا فرزندانتان زیبا شوند.[5] این روایات و امثال آن که فراوان و گوناگون می باشنــد و هرکــدام برای زن بــاردار ، غــذا یا میوه ویژه ای را توصیه می کنند، از باب ارشاد به یک هدف است و آن این که باید ، به جنین ، موادغذایی لازم برسد تا به گونه طبیعی رشد کند و دچار اختلال جسمی و روحی نشود. در هر روایت به بخشی از نیازمندی های رشد جنین اشاره شده و از چگونگی بیان مجموع روایات چنین برمی آید که باید غذای جنین به طور کامل تأمین گردد ، از این رو در برخی از اخبار آمده که زن باردار ، فلان میوه یا فلان غذا را بخورد و در اخبار دیگر به خوردن غذا و میوه دیگر سفارش شده ، این غذاها و میوه ها و سبزی ها به گونه ویژه مورد نظر شارع نبوده ، بلکه در این گونه اخبار یک هدف تکوینی خارجی مورد نظر است و آن ، این که مادران هر غذا و میوه ای را که بر اثر تجربه ثابت شده که در بهبود وضع فرزندان آینده شان تأثیر دارد ، هرچند در روایتی نیامده ، در صورتی که از سوی شارع تحریم نشده باشد ، بخورند و تشخیص آن به نظر افراد متخصص بستگی دارد . سرچشمه بوجودآمدن ماده غذایی اثر ویژه خودش را دارد و در ایجاد ویژگی های جسمی و روحی افراد ، نقش ویژه ای ایفا می کند ، از این رو متخصصان تغذیه و بهداشت کودک می گویند ترکیب موادغذایی در شیر و به ویژه چگونگی عملی که در بدن انسان انجام می دهد هنوز به گونه کامل ، روشن نیست ، هم چنین مقدار جذب و دفع آنها با یکدیگربرابر نیست و مصرف گوناگون مواد حیوانی ، این اثر را دارد که ویژگی های روحی و جسمی همان حیوان را در آدمی بوجود می آورد ، شیر حیوانات گوناگون هریک به سهم خود ، ویژگی هایی دارد که عین همان ها ، کم و بیش به کودک منتقل می گردد. بیشتر دیده شده کودکانی که با شیر گاو تغذیه می شوند ، درجه فهم و عقلشان از کودکانی که شیر مادر می خورند کمتر است و بچه هایی که شیر مادر عاقل و باهوش را می خورند با کودکانی که با شیر مادران نفهم و کوته فکر تغذیه می شوند ، از حیث خواص و ویژگی های فکری و روحی تفاوت دارند ، هرچند در شرایط یکسان و در یک محیط تربیت شده باشند،[6] با توجه به اینکه تنها غذای نوزاد تا شش ماهگی ( در برخی تا چهارماهگی ) شیر مادر می باشد و تا پایان دوسالگی باز هم شیر مادر غذای اصلی نوزاد را تشکیل می دهد[7] باید به اهمیت آن پی ببریم . در روایت از پیامبراکرم(ص) نقل شده است : « لیس للصبی لبن خیر من لبن امه»[8] « برای طفل ، هیچ شیری بهتر از شیر مادر نیست .»
[1]- شرکت کارنشین ، تغذیه مناسب در دوران بارداری ، ترجمه بهناز میرشمی ، مشهد ، نشرکتابهای بهداشتی برای همه ، 1382 ، چاپ چهارم ، ص 11