حوزه خدیجه کبری ( سلام الله عليها ) اصفهان

عنوان : شيطان در قرآن و روايات

استاد راهنما: خانم نجمه السادات بهرامي

محقق:مهري جعفري نيسياني

چكيده

    موضوع بحث مادر اين تحقيق بررسي شيطان در آيات و روايات است . درباره اين موضوع در قرآن كريم خداوند از دو واژه (( ابليس )) و (( شيطان )) نام برده است .

 ابليس نام خاص وجودي زنده  مكلف متمرد از فرمان الهي و رانده شده از درگاه اوست و شيطان اسم جنس و نامي عام و فراگير براي هر موجود شرور متورد و فريبكار است .

اين تحقيق در پنج فصل تنظيم شده كه در ابتدا به بيان ماهيت شيطان پرداخته ايم عناوين اين فصل عبارتند از : ( شيطان كيست  خلقت شيطان  ابليس كيست  نامها و كنيه هاي ابليس  صفات ابليس  ذريه و اعوان ابليس  جنود و سپاهيان ابليس   دليل كساني كه قائل به فرشته بودن ابليس هستند  ابليس و مستثني منقطع  دليل كساني كه قائل به جن بودن ابليس هستند   شباهت و تفاوت بين ابليس و جن و فرشته  و در نهايت به شبهاتي كه از سوي او مطرح شده و پاسخي كه به آن شبهات داده شده پرداخته ايم ) .

در فصل دوم اين تحقيف با عنوان ابا و استكبار ابليس به اموري همچون ( افشاي راز دروني ابليس ‌‍‍‍‍‍‍ تفاخر و استكبار ابليس  تكبر او در برابر خداوند بود يا در  برابرحضرت آدم (ع آيا تكبر در آنجا جرم محسوب مي شد آيا ابليس از اصل كافر بود ايمان ابليس قبل از امر به سجده   ابليس نخستين بنيانگذار قياس و ناداني او در اين قياس پرداخته ايم )

فصل سوم اين تحقيق در رابطه با كارهاي شيطان است . در ابتداي اين فصل به ولايت شيطان اشاره كرده و سپس به كارهاي او يعني وسوسه و امور مربوط به آن  آرايش دادن عمل انسان  دزدي ايمان و خراب كردن عمل  وعده دادن انسان به فقر  امركردن به ربا  شركت دراموال واولاد  تمثل به صورت انسان و هجوم در وقت احتضار ) اشاره كرده ايم.البته سخن در رابطه با اين فصل بسيار گسترده است كه از حوصله اين تحقيق به دور مي باشد .

 در فصل چهارم اين تحقيق به دامهاي شيطان اشاره كرده ايم . عناوين اين فصل عبارتند از (چگونگي فريب شيطان  چگونگي تصرف شيطان در آدمي هواپرستي  دنيا  عبادت  زنان  جلوگيري از نيكي به مؤمنين و قضا كردن نماز  گريه دروغين  تفرقه و راههاي نفوذ شيطان به قلب ) .

فصل آخر اين تحقيق بيانگر راههاي مبارزه با شيطان است . عناوين اين فصل عبارتند از (دور كردن شيطان چگونه ممكن است  استعاذه  اركان استعاذه  نماز سلاح مؤمن در مقابل با شيطان  عشق و محبت به خدا يكي از راههاي نجات از شيطان و دعاي امام سجاد (ع) زماني كه از شيطان ياد مي كردند ) .

منابعي كه براي اين تحقيق استفاده شده شامل كتابهاي متعددي مي باشد كه از جمله آنها مي توان به قرآن و نهج البلاغه (دو منبع غني و معتبر) نمونه هاي مختلف تفاسير از جمله (تفسير نمونه  تفسيرالميزان تفسير المنار و …) انواع كتابهاي حديثي مانند (اصول كافي  فروع كافي و … ) اشاره كرد .

اين تحقيق به دليل اينكه از نمونه ها و موارد متعدد استفاده شده از نوع تحقيق تركيبي سيستمي مي باشد كه بر اساس سه محور يعني نگرش ها راهبردها و راهكارها تقسيم بندي شده است .

 بر اساس نگرش ها چون هدف ما كشف حقايق بيشتر بود تحقيق ما بنيادي است . بر اساس راهبردها چون تحقيق ما در سطح توصيف است از نوع توصيفي مي باشد . بر اساس راهكارها چون از اطلاعات قبلي ثبت شده استفاده كرده ايم تحقيق ما از نوع كتابخانه اي است و به اعتبار موضوع تحقيق ما ديني است و اما نتيجه اي كه از اين تحقيق مي خواهيم بگيريم شناخت درست هدفداري آفرينش و مسأله آزمون الهي است زيرا بدون شناسايي شيطان اين هدف ميسر نمي شود چون ارتقاي آدمي كه فقط با گزينش راه درست و انجام اعمال اختياري شايسته صورت مي گيرد فقط با وجود شيطان معنا مي يابد و دعوت كردن او به كفر و بدي دركناردعوت انبياء به توحيد و انجام كردار نيك عرصه آزمون الهي را شفاف تر مي سازد از اين رو بايد از او و شيوه هاي اغواگريش شناخت كامل داشته باشيم .