حوزه خدیجه کبری ( سلام الله عليها ) اصفهان

همان طور که می‌دانیم دین مقدس اسلام دارای برنامه ای هدف دار می‌باشد. در هر زمینه ای که برنامه ای برای انسان گذاشته است، همه بر اساس مصلحت و حکمت خاصی می‌باشد. در    زمینه‌ی تربیت هم دین مقدس اسلام اهدافی را در نظر گرفته، که در ذیل به توضیح هر یک از اهداف خواهیم پرداخت.

اهداف تربیتی اسلامی عبارتند از:^[1]

اوّل: هدف تربیت اسلامی، پرورش ابعاد وجودی شخصیتی انسان است.

 به عبارت دیگر، هدف تربیت اسلامی انسان سازی است. انسان از نظر اسلام دارای نقاط ضعف و نقاط قوّت است. از جمله نقاط ضعف انسان این است که او ضعیف آفریده شده است. «خلق الانسانُ ضعیفاً»^[2] یعنی انسان ضعیف آفریده شده است. اگر انسان به تقویت نقاط ضعف بپردازد، نقاط ضعف را تبدیل به نقاط مثبت می‌کند. انسان باید همان گونه که هست مورد توجه قرار گیرد تا هیچ جنبه ای از ابعاد شخصیتی او مورد غفلت قرار نگیرد. در اسلام به همه‌ی ابعاد وجود انسان -روحی و جسمی- پرداخته شده است. در عین این که به بعد جسمانی و عقلانی انسان تأکید شده، برای بعد معنویت انسان هم ارزش قائل شده است تا آنجا که علّت مبعوث شدن پیامبراکرم6 کامل کردن خوبی‌های اخلاق ذکر شده است:«إنّما بعثتُ لِأُتِمَّ مکارم الاخلاق» یعنی همانا مبعوث به رسالت گردیدم تا خوبی‌های اخلاق را به اتمام برسانم.

دوّم: هدف تربیت اسلامی، حرکت دادن و سوق دادن انسان به سوی خداست.

 شعار اولیه اسلام یعنی لااله الا الله بیان کننده‌ی هدف تربیتی مکتب است. که این آیه دارای 2 بعد است: یک بعد: نفی معبودان دیگر غیر از خدا. دوّم: معبود حقیقی الله است و این که آغاز و انتهای حیات هم به سوی خداست. اِنّا لِله و انّا الیه راجعون. در واقع فلسفه زندگی انسان از خدا شروع می‌شود و به او هم ختم می‌گردد و لذا بی جهت آفریده نشده است. در واقع این آیه هم اشاره به نفی و اثبات دارد. نفی هر گونه معبودی جز الله و بندگی هر معبودی جز الله و اثبات الله به عنوان یگانه مبدأ و معبود، و اطاعت از خداوند به عنوان یگانه رب و خالق و عصیان در مقابل غیر الله.^[3]

سوّم: هدف تربیت اسلامی، آگاه کردن انسان از پایگاه خویش در جهان است.^[4]

 برخی از این روش‌ها از این قرار است: انسان خلیفه خدا در زمین است، او فطرتی خدا آشنا دارد، آفرینش انسان، آفرینش حساب شده است، تصادفی نیست و … .

چهارم: هدف تربیت اسلامی پرورش قدرت تشخیص در انسان از طریق مشاهده، تجربه، تفکّر و تعلیم است.

 تربیت اسلامی با استفاده از این وسائل می‌خواهد تربیت شوندگان را به قدرت تشخیص برساند و پرده‌های اوهام و جهالت را از ذهن آنان کنار بزند تا حق را از باطل و درست را از نادرست تمییز دهد و بصیرت و آگاهی خود را بیشتر کند تا قدرت تشخیص بالا رود.

پنجم: هدف تربیت اسلامی پرورش روح حقیقت جویی و بی غرض در افراد است.

 اگر انسان نسبت به حقیقت بی غرض باشد، خداوند او را هدایت می‌کند. اصولاً بین عالم بودن و روح علمی و حقیقت جوئی داشتن تفاوت است. چه بسا کسانی هستند که  عالمند ولی روحیه‌ی حقیقت جوئی ندارند و روح علمی ندارند. روح علمی یعنی روح حقیقت جویی و بی غرضی.

ششم: هدف تربیت اسلامی پرورش افرادی مؤمن، متّقی و عامل به خوبی‌هاست.

 ایمان عاملی است که انسان را به حرکت وا می‌دارد و از بدی‌ها جلوگیری کرده و به سمت خوبی‌ها سیر می‌دهد.

هفتم: هدف تربیت اسلامی ایجاد روح برادری، برابری، تعاون، احسان و ایثار است.

 از نظر اسلام همه افراد با ایمان برادرند. اسلام امتیازهای نژادی و قومی را لغو کرد. قرآن کریم مردم را دعوت به تعاون و همکاری می‌کند. اسلام روح تبعیض و نابرابری را از میان برد، تا مردم به وحدت واقعی برسند.

هشتم: هدف تربیت اسلامی پرورش روحیه تلاش و کوشش و مبارزه با فقر و مظاهر آن است.

 خداوند متعال به بشر استعدادهای گوناگون داده و نیروهای بی شمار در اختیارش نهاده تا این نیروها را در طریق خیر و صلاح به کار گیرد و با پیروی از عقل و دین و به سعادت یعنی سعادت دنیا و آخرت برسد.^[5]