جایگاه امر و نهی از دیدگاه عقل
امر به خوبیها و نهی از بدیها دو اصل پذیرفته شده ی همه ی ملل واقوام در طول تاریخ زندگی انسان بوده است،زیرا این دو اصل در بردارنده ی منافع انسانها ومنطبق با عقل و فطرت اند. البته خوبیها وبدیها در نزد اقوام گوناگون متفاوت است ومعیار ارزشها وضد ارزشها در نزد ملل معتقد به ادیان الهی بویژه اسلام با کسانی که از چنین عقایدی محرومند تفاوتهای چشمگیری دارد، امّا این اصل مشترک بین المللی است که اگر عملی را خوب یا زشت بدانند امر ونهی آن را یک ارزش به حساب می آورند .
عقل، امر به خوبیها ونهی از بدیها را عملی نیکو تلقی می کند واگر ادیان الهی دستوری بر این فریضه ی ارزشمند نداشتند عقل به ضرورت انجام آن حکم می کرد. زیرا با توجه به منافع فراوانی که در امر به خوبیها ونهی از بدیها برای جامعه وفردِ خطاکار وحتی نسلهای آینده وجود دارد، ادیان الهی وحتی عقل آدمی ، انجام آن را ضروری وترک آن را قبیح وزیانکار می داند.
از سوی دیگر جلب منفعت ودفع ضرر از احکام ضروری وبدیهی عقل است. بنابراین امر به معروف ونهی از منکر از اصول پذیرفته شده ی عقل می باشد، پس تمام انسانهای متفّکر وعاقل آن را جزء ضرورتهای حیات بشری می دانند.
البته هرگاه مسئله ای در این درجه از ضرورت قرار گیرد،ادیان الهی برآن مُهر تأیید می نهند و ازهمین رواست که این دو عنصر، حکم مشترکِ همه ی ادیان الهی است.
قرآن کریم از قول لقمان حکیم می فرماید:
« یا بُنَیَ أَقِمِ الصَّلوه وَأمُربِالمَعرُوف وانّه عَنِ المُنکَر………..»
ای فرزندم، نماز بگذار و امر به معروف ونهی از منکر نما.[1]»
امام سجاد(علیه السلام) نیز فرمودند:
« موسی بن عمران عرض کرد :پروردگارا ! چه کسی از اهل توست که او را در سایه ی
عرش خود قرار می دهی وقتی که سایه ای جز سایه ی تو نباشد؟
خداوند وحی فرمود: کسانی که برای حلال شدن حرام من غضب می کنند آن گونه که پلنگ به هنگام مجروح شدن غضب می کند.[2]»
حضرت مسیح نیز فرمودند:کسی که قدرت داشته باشد ظلم را تغییر دهد وتغییر ندهد مثل انجام دهنده ی آن است. [3]
2- میرزا حسین نوری طبرسی ، مستدرک المسائل ،ج12،ص179
DefSemiHidden="true” DefQFormat="false” DefPriority="99″
LatentStyleCount="267″>
نوشته: زهرا حیدریان