راهبردهای مقابله با اسراف و تجمّل
1-تثبیت ارزشهای اخلاقی چون قناعت:
برخی از آموزهای اخلاقی اسلام در نقطه مقابل اسراف و تبذیر است که تحکیم و نهادینه ساختن آن در افراد نوعی مقابله با این پدیده به شمار می آید .
ارزشهایی همچون زهد وقناعت از یک سو مبارزه جدی با هوا پرستی ، خود نمایی است واز سوی دیگر شیوه های روان درمانی اسراف و تبذیر است .
قناعت به معنای رضایت آدمی به چیزی است که دارد طمع ورزیدن به آنچه در دست دیگران است . قناعت موجب بی نیازی است حضرت قانع را ثروتمند می داند اما شخص غیر قانع آنچه بدست می آورد مصرف می کند . انسان قانع شکر گذار است وبرای برخورداری از این تجملات خود را درمعرض کسب حرام قرار نمی دهند قناعت باعث می شود که انسان از تشویش و نگرانی را دور کند و انسان را از رنج وسختی که در دریافتن آنچه روزی آن نبوده باز می دارد . و راحتی دنیا وآخرت را به همراه می آورد.
قناعت کن ای نفس بر اندکی که سلطان و درویش بینی یکی
دراین راستا می توان زندگی امامان و پیشوایان خود را همچون حضرت علی را [1]الگو قرار دهیم حضرت علی در 24 سالگی ازدواج کردند در حالیکه مراسم شب عروسی و شب زفاف از هرگونه تشریفات و تجملات به دور بود سیره اقتصادی امیر المومنان تجسم عینی آرمان و ارزشهای اسلامی است هدف امام در تمام فعالیت های اقتصادی کمترین سهم را برای خود داشتند و بیشترین سهم را به مشارکت های اجتماعی قرار می دادند .امام باسیره پاک خود چگونه زیستن و چگونه ساختن جامعه ای آباد و مرفه و عادل را به انسان می آموزد او به انسان نشان می دهد که بیماری لا علاج فقر راهی بجز عدالت ندارد[2].
2:تربیت خانوادگی:
هرچند تربیت و نظارت در خانواده خود از مصادیق نظارت همگانی است به دلیل اهمیت ونیز نمود آن درسیره معصومین شایسته و بایسته درنگی ویژه است . زیرا شخصیت و روحیات آدمی بیش از هرچیز معلول دوران کودکی و تأثیر پذیری از محیط خانه می باشد . شکی نیست که درخانواده ای که بزرگ سالان خود اهل اسراف و تجمل گرایی باشند به این مسئله هیچ گونه حساسیتی نشان نمی دهند نمی توان انتظار پرورش فرزندانی را داشت که از این انحراف رفتاری به دور باشند .
از این رو معصومین با دیدن اسراف درخانواده ،واکنش فوری نشان می دادند چنن که در حدیثی چنان آمده که امام صادق میوه ای را دیدند که نا خورده بیرون از خانه انداخته شده است امام با ناراحتی فرمودند:
این چیست ؟ اگر شما خود سیر بودید ،قطعاً بسیاری از مردم سیر نیستند آن را به کسی بخورانید که نیازمند است[3].
براین اساس آموزش الگوی مصرف مطلوب و پرهیز اسراف تجمل گرایی باید از سنین کودکی آغاز شود .
(نوشته طاهره علیزاده)