حوزه خدیجه کبری ( سلام الله عليها ) اصفهان

راه مبارزه با ریاکاران و ریاکاری ، مانند همه ی اخلاق و اعمال مذموم و ناپسند دو چیز است : نخست این که توجه به علل و ریشه های آن برای خشکانیدن و نابود کردن آن ها و دوم مطالعه دقیق در پیامدهای آن برای آگاه شدن از عواقب دردناکی که در انتظار آلودگان به این اخلاق مذموم است.

ریشه ریا همان « شرک » و عدم توجه به حقیقت توحید است ، اگر پایه های توحید در درون جان انسان محکم شود و بداند عزت و ذلت و روزی و نعمت به دست خداست و دل های مردم نیز در اراده و اختیار اوست هرگز به خاطر جلب رضای این و آن اعمال خود را آلوده به ریا نمی کند .[1]

اگر به یقین انسان بداند کسی که با خداست همه چیز دارد ، و کسی که از او جداست فاقد همه چیز است و اگر به این حقیقت قرآن توجه کند که تمام عزت ها نزد خداست و به دست خداست  

«أَيَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً[2]» « آيا سربلندى را نزد آنان مى‏جويند؟ [اين خيالى خام است،] چرا که عزّت، همه از آنِ خداست.» دیگر حاضر نخواهد شد حتی ذره ای از رفتار و سکنات خود را برای غیر انجام دهد . آری اگر ایمان به این امور در اعماق جان مستقر شود دلیلی ندارد که انسان برای جلب توجه مردم و کسب آبرو و جلب اعتماد آن ها خود را آلوده به اعمال نفاق آمیز و ریاکارانه بکند .

بعضی از علمای اخلاق گفته اند ریشه ی اصلی ریاکاری حب دنیا و جاه و مقام است که اگر آن را تشریح کنیم به سه اصل باز می گردد . علاقه به ستایش مردم ، فرار از مذمّت و نکوهش آن ها ، طمع ورزیدن به آن چه در دست مردم است . مثلاً گاه انسان به جهاد می رود برای این که مردم از شجاعت و قهرمانی او سخن بگویند و او را تحسین کنند و گاه به جهاد می رود تا او را به ترس و جُبن متهم نســازند ، و گاه به خاطــر به چنگ آوردن غنائم جنگی قدم در میدان می گذارد و تنها کسی می تواند از جهادش بهره گیرد که برای عظمت آیین حق و دفاع از دین خدا پیکار کند .

از سوی دیگر هنگامی که انسان به آثار مرگ بار ریاکاری بیندیشد که ؛ ریا هم چون آتش سوزانی است که در خرمن اعمال انسان می افتد و همه را خاکستر می کند ؛ نه تنها عبادات و اطاعات انسان را برباد می دهد بلکه گناه عظیمی است که مایه ی روسیاهی صاحب آن در دنیا و آخرت است .

ریا هم چون موریانه ای است که ستون های کاخ سعادت انسان را از درون تهی می کند و بر سر صاحبش ویران می سازد . ریاکاری نوعی کفر و نفاق و شرک است . هم چنین شخصیت انسان را درهم می کوبد و آزادگی و حرّیت و کرامت انسانی را از او می گیرد و بدبخت ترین مردم در روز قیامت ریاکاران خواهند بود که توجه به این حقایق ، اثر بازدارنده ی مهمی بر ریاکاران دارد .

لذتی که از عمل خالص و نیت پاک به انسان دست می دهد با هیچ چیز قابل مقایسه نیست و همین امبر برای خلوص نیت کافی است .

هم چنین می توان گفت که یکی از راه های درمان ریا این است که انسان تلاش برای پنهان نگاه داشتن عبادات و حسادت خود کند و به هنگام عبادت در را بر روی خود ببندد ، و هنگام انفاق و کارهای خیر دیگر سعی بر کتمان آن نماید تا تدریجاً به این کار عادت کند ولی این به این معنا نیست که از شرکت در نماز جمعه و جماعت و مراسم حج و اعمال دسته جمعی دیگر خودداری نماید که آن نیز ضایعه ای بزرگ است .[3]

نوشته :  نسیم کوزه دانی